Wednesday, June 25, 2025
AFTODIOIKISI.COM.CY
  • Αρχικη
  • Δημοι
    • Λευκωσία
    • Λεμεσός
    • Λάρνακα
    • Πάφος
    • Ελεύθερη Επαρχία Αμμοχώστου
    • Κατεχόμενοι Δήμοι Κοινότητες
  • Κοινοτητες
  • Κυπρος
  • Αρθρα – Μελετες
  • Συνεντευξεις
  • Διεθνη
  • Διαδικτυο
No Result
View All Result
  • Αρχικη
  • Δημοι
    • Λευκωσία
    • Λεμεσός
    • Λάρνακα
    • Πάφος
    • Ελεύθερη Επαρχία Αμμοχώστου
    • Κατεχόμενοι Δήμοι Κοινότητες
  • Κοινοτητες
  • Κυπρος
  • Αρθρα – Μελετες
  • Συνεντευξεις
  • Διεθνη
  • Διαδικτυο
No Result
View All Result
AFTODIOIKISI.COM.CY
No Result
View All Result
Home Άρθρα - Μελέτες

«Άπό την Αλακατα-μία στην Λακατάμεια»

by Aftodioikisi
August 17, 2023
Reading Time: 1 min read
A A
Share this...

Η αφορμή

«Τό κυπριακό ἰδίωµα δέν εἶναι παρά µιά ρίζα τῆς Πανελλήνιας γλώσσας, µιά ρίζα βασική. […] Ἄν ἀποκόψουµε αὐτή τή ρίζα κάνουµε ἀντεθνικό ἔργο καί προκαλοῦµε ἀπαράδεκτη ζηµιά στήν Πανελλήνια γλώσσα καί λογοτεχνία».

Κώστας Μόντης

Τις τελευταίες μέρες, έχω προσέξει σε τουλάχιστον δύο εισόδους του Δήμου, κατά το πρότυπο άλλων πόλεων και χωριών, τη λέξη «ΛΑΚΑΤΑΜΕΙΑ» γραμμένη με πολύχρωμα τρισδιάστατα γράμματα, με «–ει-», αντί του «-ι-» που μέχρι τότε συνήθιζε να γράφεται από τον Δήμο μας (λογότυπο, επιστολόχαρτα, ανακοινώσεις κ.ά.).

Οι δύο εκδοχές

Υπάρχουν δύο εκδοχές για την προέλευση του ονόματος της Λακατάμιας που στηρίζονται «ή σε ισχνές και αόριστες πηγές ή σε εκ των υστέρων ερμηνείες» που χρησιμοποιούν ιστορικά στοιχεία της ζωής στη Λακατάμια:

(α) Η μία εκδοχή θέλει τη Λακατάμια να αποτελεί αποικία της αρχαίας Σπάρτης, με το όνομα «Λακεδαίμων» το οποίο, παρεφθαρμένο από τον χρόνο, κατέληξε, στο σημερινό όνομα «Λακατάμια». Αυτή στηρίζεται στη μαρτυρία ενός Βυζαντινού συγγραφέα (5ο ή 6ο αιώνα μ.Χ.), ο οποίος παραθέτει κατάλογο ονομάτων κυπριακών οικισμών, μεταξύ των οποίων και η «Λακεδαίμων».

(β) Η δεύτερη και πιθανότερη, κατά την άποψή μου, εκδοχή συνδέεται με τα πολλά αλακάτια που υπήρχαν στην περιοχή μας και αποτελούσαν μέρος της αγροτικής ζωής. Η Λακατάμια ήταν και είναι πλούσια σε υπόγεια ύδατα, με τα αλακάτια και τους αλακατόλακκους να υπήρχαν σχεδόν σε κάθε σπίτι της περιοχής, αφού το χειροκίνητο αλακάτι ήταν ευρύτατα διαδεδομένο ως μέσο άντλησης νερού για άρδευση αλλά και οικιακή χρήση. Έτσι φυσιολογικά το χειροκίνητο αλακάτι υιοθετήθηκε ως έμβλημα του νέου Δήμου Λακατάμιας το 1986.

Η ξαφνική «αλλαγή» του 1994

Με βάση τον «Οδηγό Τυποποίησης Ονομάτων», που συνέγραψε ο κ. Μενέλαος Χριστοδούλου, Κύπριος φιλόλογος και γλωσσολόγος, με πλούσιο βιογραφικό, το «-ι-» της Λακατάμιας μετατρέπεται σε «-ει-» με βασικό επιχείρημα την ιστορική ορθογραφία. Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να «εξελληνιστεί», όπως αναφέρεται στον Οδηγό, η ορθογραφία ορισμένων τοπωνυμίων, ο κος Χριστοδούλου επικαλείται έναν αρχαιοελληνικό ορθογραφικό κανόνα σύμφωνα με τον οποίο τα ονόματα που τονίζονται στην προπαραλήγουσα γράφονται µε «-ει». Βέβαια το τότε Δημοτικό Συμβούλιο Λακατάμιας με άμεση απόφασή του, την οποία κοινοποίησε στους Δημότες, κάλεσε όπως συνεχιστεί η γραφή του ονόματος του Δήμου μας με «-ι-» .

Η άλλη άποψη

(α) Η παλαιότερη γραπτή πηγή, που αναφέρεται στο όνομα του δήμου μας, είναι το «Χρονικό» του Γεώργιου Βουστρώνιου, ιστορικού κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, ο οποίος μας παραδίδει στο ακόλουθο χωρίο το «Λακατάμια» με «-ι-»: «… ο οποίος Κούντης ήτον θείος του άνωθεν ρε Τζουάνη και, εις τη ζωή του, εβάπτισεν την άνωθεν Τσαρλότταν και εχάρισεν της την Λακαταμίαν».

(β) Ο Ιωάννης Θεοχαρίδης, ακαδημαϊκός του Τμήματος Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου, καταγράφει ότι σε δύο οθωμανικά έγγραφα του 1793, και πιο συγκεκριμένα σε ελληνικές επεξηγηματικές τους υποσημειώσεις, γίνεται αναφορά στη γενική του ονόματος του δήμου με τον τόνο στην παραλήγουσα «… της Λακαταμίας» και την ορθογραφία με «-ι-».

(γ) Σύμφωνα με τον Λουκά Ιατρού, τέως Δήμαρχο Λακατάμιας, «Επειδή και τα νερά ήταν επιφανειακά, ο κόσμος εγκατέστησε στα πηγάδια του αλακάτια τα οποία γύριζαν ζώα, […]. Φαίνεται ότι ένα από αυτά τα αλακάτια ήταν πολύ μεγάλο και ξεχώριζε από τα άλλα. Ήταν δε γνωστή ως ΑΛΑΚΑΤΑΜΙΑ, δηλ. ως η πιο μεγάλη, ξακουστή και φημισμένη. Με την πάροδο του χρόνου έφυγε το Α και ενώθηκαν οι δύο λέξεις και έγινε ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ δηλ. η αλακάτα η μία, η πρώτη, η μεγαλύτερη». Άρα το «-ι-», πρόερχεται από το αόριστο άρθρο ένας-μία-ένα, που γράφεται με «-ι-».

(δ) O φιλόλογος, ερευνητής και συγγραφέας, Κωνσταντίνος Γιαγκουλλής, σε άρθρο του στο περιοδικό «Νέα Εποχή» το 1994 μετά την έκδοση του προαναφερόμενου «Οδηγού Τυποποίησης», επισημαίνει πολλές από τις αντιφάσεις σε αυτόν, υποστηρίζοντας έντονα την ανάγκη σεβασμού της «επί το συνηθέστερον και ήδη καθιερωμένον» γραφής.

(ε) Ο κορυφαίος γλωσσολόγος, ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και λεξικογράφος Γεώργιος Μπαμπινιώτης, καταγράφοντας τους κανόνες συλλαβισμού, αναφέρει ότι τα φωνήεντα που συμπροφέρονται σε μία συλλαβή (οι λεγόμενες κύριες και καταχρηστικές δίφθογγοι) θεωρούνται κατά το συλλαβισμό ως ένας φθόγγος, ένα φωνήεν δηλαδή (συνίζηση) και γι’ αυτό δε χωρίζονται. Κάποια παραδείγματα όπως τα θέτει ο ίδιος είναι: παι-διά, μα-τιές, τιποτέ-νιοι κ.ά. Επιπλέον, στην αναφορά του για τα θηλυκά ουσιαστικά σε «-εια», τα οποία επικαλείται ο κος Μενέλαος Χριστοδούλου στον «Οδηγό Τυποποίησής» του, ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης αναφέρει ότι «τείνουν να μετακινούν τον τόνο στην παραλήγουσα στη γενική ενικού», κάτι το οποίο δεν συμβαίνει με τη Λακατάμια, αφού η γενική ενικού γίνεται «της Λακατάμιας» και όχι «της Λακαταμείας».

Ο Ρωμαίος πολιτικός, ρήτορας, δικηγόρος και φιλόσοφος Κικέρωνας, ανέφερε ότι «η εξαίρεση αποδεικνύει τον κανόνα για τις περιπτώσεις εκτός εξαίρεσης». Όπως όλοι μας, έτσι και οι υποστηρίζοντες τη γραφή του ονόματος του δήμου μας με «–ει-» πρέπει να γνωρίζουμε την πρώτη βασική αρχή που οφείλει να ξέρει κάθε άνθρωπος: ότι όλοι οι κανόνες γίνονται κυρίως για να «παραβιάζονται» – και αναφέρομαι στις εξαιρέσεις. Και η γραφή της λέξης «Λακατάμια» με το φωνήεν «-ι-» αντί του διφθόγγου «–ει-» αποτελεί την εξαίρεση, σύμφωνα με τα πιο πάνω επιχειρήματα, που ίσως να επιβεβαιώνει τον κανόνα.

Και επειδή, όπως είπε κάποτε ο Εθνικός μας Ποιητής, Διονύσιος Σολωμός, ότι «διδάσκαλος τῶν λέξεων εἶναι ὁ λαός» και ο λαός, οι Λακαταμίτες από αρχαιοτάτων χρόνων γνωρίζουν ότι το όνομα του Δήμου τους γράφεται με «-ι-». Συμπερασματικά η τυποποίηση των γεωγραφικών τοπωνυµίων είναι θέµα που άπτεται της γλωσσικής ευαισθησίας του λαού και σίγουρα μια επιτροπή τυποποίησης πρέπει να το λαμβάνει αυτό σοβαρά υπόψη. Έργο και ευθύνη όλων μας αποτελεί, λαμβάνοντας βέβαια υπόψην όλους του παράγοντες που επηρεάζουν, η διάσωση στην τελική του ανεκτίµητου θησαυρού που έχουμε κληρονοµήσει: της κυπριακή διάλεκτο, ενός από τα σημαντικότερα συστατικά στοιχεία της ελληνικής γλώσσας, ίσως και από τα πιο αυθεντικά.

Στέλιος Οδυσσέως
Εκπαιδευτικός
Ενεργός Δημότης Λακατάμιας


Share this...
Η πιο φιλική παραλία για σκύλους είναι πλέον γεγονός – Μάθε πού

Η πιο φιλική παραλία για σκύλους είναι πλέον γεγονός – Μάθε που

June 24, 2025
Δήμος Κερύνειας

Δήμος Κερύνειας: Προσβλητική η συνάντηση του Ελληνοτουρκικού Φόρουμ με τον Τατάρ

June 24, 2025
διαμερισμάτων

Landbank Analytics: Οι μέσες τιμές καινούργιων διαμερισμάτων και οικιών στην Κύπρο το 1ο Τρίμηνο 2025

June 24, 2025

Το Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο Στροβόλου ονομάστηκε «Γλαύκος Κληρίδης»

June 24, 2025

Tελετή λήξης του Έργου «Ενδυναμώνοντας τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο»

June 24, 2025

Άρχισε με μεγάλη επιτυχία το Πολιτιστικό Καλοκαίρι 2025 του Δήμου Πολεμιδιών

June 24, 2025

Recent News

  • Η πιο φιλική παραλία για σκύλους είναι πλέον γεγονός – Μάθε που
  • Δήμος Κερύνειας: Προσβλητική η συνάντηση του Ελληνοτουρκικού Φόρουμ με τον Τατάρ
  • Landbank Analytics: Οι μέσες τιμές καινούργιων διαμερισμάτων και οικιών στην Κύπρο το 1ο Τρίμηνο 2025
  • Ταυτότητα
  • Επικοινωνία
  • Ταυτότητα
  • Επικοινωνία

© 2020 News & Magazine - Premium news ΑυτοδιοίκησηCY.

Χρησιμοποιούμε cookies στον ιστότοπό μας για να σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία. Κάνοντας κλικ στο "Αποδοχή όλων", συναινείτε στη χρήση όλων των cookies ή μπορείτε να επισκεφθείτε τις "Ρυθμίσεις cookie" για να δώσετε μια ελεγχόμενη συγκατάθεση.
ΡυθμίσειςΑποδοχή όλων
Manage consent

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
CookieDurationDescription
cookielawinfo-checkbox-analytics11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional11 monthsThe cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy11 monthsThe cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytics
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Others
Other uncategorized cookies are those that are being analyzed and have not been classified into a category as yet.
SAVE & ACCEPT
No Result
View All Result
  • Δημοι
    • Λευκωσία
    • Λεμεσός
    • Λάρνακα
    • Πάφος
    • Ελεύθερη Επαρχία Αμμοχώστου
    • Κατεχόμενοι Δήμοι Κοινότητες
  • Κοινότητες
  • Κυπρος
  • Διεθνη
  • Συνεντεύξεις
  • Διαδικτυο
  • Άρθρα – Μελέτες

© 2020 News & Magazine - Premium news ΑυτοδιοίκησηCY.