Ο επικεφαλής της κυπριακής αντιπροσωπείας στο Κογκρέσο, Σταύρος Γερολατσίτης, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στις 13/10/2016 ανέφερε τις συστάσεις που αναμένεται να εγκριθούν από την Ολομέλεια του Κογκρέσου, που θα συνέλθει στις 20 Οκτωβρίου.
Οι Συστάσεις μαζί με συνοδευτική Έκθεση συντάχτηκαν μετά από επίσκεψη αντιπροσωπείας του Κογκρέσου στην Κύπρο, τον Απρίλιο του 2016, που αναμένεται να εγκριθούν από την Ολομέλεια του Κογκρέσου, η οποία θα συνεδριάσει στις 20 Οκτωβρίου 2016 στο Στρασβούργο.
Στην συνέχεια, οι Συστάσεις θα διαβιβαστούν προς την Κυπριακή Δημοκρατία για την λήψη μέτρων, με σκοπό την συμμόρφωση της Κύπρου με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο οποίος έχει επικυρωθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία από το 1988.
Στην Έκθεση του για το 2016, το Κογκρέσο παραθέτει τις διαπιστώσεις του για τον βαθμό συμμόρφωσης που υπάρχει αναφορικά με κάθε άρθρο του Χάρτη και στην συνέχεια καταλήγει σε Συμπεράσματα / Συστάσεις τα οποία, δυστυχώς, επαναλαμβάνουν σε πολλά σημεία τις αντίστοιχες Συστάσεις που έγιναν το 2001 και το 2005, γεγονός που καταδεικνύει ότι η κυβέρνηση δεν τις έχει λάβει υπόψιν στο χρόνο που μεσολάβησε. Συνοπτικά, οι Συστάσεις του 2016 τονίζουν τα ακόλουθα :
- Θα πρέπει να υπάρξει ρητή αναγνώριση των τοπικών αρχών στο Σύνταγμα έτσι ώστε να κατοχυρώνεται το δικαίωμα των τοπικών κοινωνιών για αυτοδιοίκηση και επίσης να διασφαλίζεται το νομικό και διοικητικό καθεστώς των υφιστάμενων τοπικών αρχών, σε περίπτωση λύσης.
- Οι σχετικοί νόμοι θα πρέπει να ενισχύσουν την νομοθετική βάση των υφιστάμενων δήμων και κοινοτήτων, τονίζοντας την λειτουργία τους ως απαραίτητου θεσμού για την τοπική δημοκρατία, ο οποίος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ρύθμιση και διοίκηση των τοπικών δημoσίων υποθέσεων.
- Στα πλαίσια της υπό εξέλιξη διοικητικής μεταρρύθμισης, θα πρέπει να γίνουν ρυθμίσεις για την ενδυνάμωση των τοπικών αρχών και την μεταφορά προς αυτές περισσότερων καθηκόντων και λειτουργιών, οι οποίες όμως θα πρέπει να μεταφερθούν ως γνήσιες, πλήρεις και αποκλειστικές τοπικές αρμοδιότητες, ελεύθερες από οποιαδήποτε κηδεμόνευση της κεντρικής κυβέρνησης.
- Οι ρυθμιστικές εξουσίες των τοπικών αρχών σε όλα τα θέματα τα οποία εμπίπτουν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, θα πρέπει να εξαιρούνται της απαίτησης για έγκριση από την κεντρική κυβέρνηση. Ο εκ των υστέρων έλεγχος της νομιμότητας όλων των δημοτικών Κανονισμών παρέχει αρκετή εγγύηση για νομική ασφάλεια και για την τήρηση των κανόνων δικαίου.
- Η κεντρική κυβέρνηση, αντί να καθορίζει τους ανθρώπινους και διοικητικούς πόρους των τοπικών αρχών, θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την εξουσία της για να παρασχεθεί προς τις τοπικές αρχές το προσωπικό και οι τεχνικές διευκολύνσεις που είναι απαραίτητες για την εκτέλεση των καθηκόντων τους.
- Οι κεντρικές (κυβερνητικές) αρχές θα πρέπει να καθορίσουν – δια νόμου- ένα γενικό σύστημα διαβουλεύσεων με τις ενώσεις των τοπικών αρχών.
- Η εξουσία του Υπουργικού Συμβουλίου να αναστέλλει τις τοπικές εκλογές σε ορισμένες περιοχές «για λόγους δημοσίου συμφέροντος» θα πρέπει να καταργηθεί, δεδομένου ότι δεν εξυπηρετεί κανένα εύλογο σκοπό σήμερα.
- Όλες οι μορφές εποπτείας των τοπικών αρχών, από πλευράς κεντρικής κυβέρνησης, θα πρέπει να περιοριστούν στον έλεγχο νομιμότητας των διεργασιών και ρυθμίσεων των δήμων και κοινοτήτων. Η δημοκρατική νομιμοποίηση των απευθείας εκλελεγμένων τοπικών συμβουλίων τα καθιστά υπόλογα προς τους ψηφοφόρους τους, παρά προς τις προτιμήσεις των κεντρικών αρχών.
- Η εξουσία της κεντρικής κυβέρνησης για έγκριση του προϋπολογισμού των τοπικών αρχών θα πρέπει να καταργηθεί και να περιοριστεί στον έλεγχο νομιμότητας της οικονομικής διαχείρισης που ασκούν οι τοπικές κυβερνήσεις.
- Ολόκληρος ο μηχανισμός παροχής κυβερνητικών χορηγιών, περιλαμβανομένου του τρόπου υπολογισμού τους, θα πρέπει να καθοριστεί και να καταστεί διαφανής και προβλέψιμος για τις τοπικές αρχές.
- Οι ενώσεις τοπικών αρχών θα πρέπει να έχουν εμπλοκή στην διαδικασία λήψης αποφάσεων στον θέμα των κυβερνητικών χορηγιών καθώς και την ευκαιρία όχι μόνο να εκφράσουν τις απόψεις και τις απαιτήσεις τους αλλά και να δώσουν πληροφόρηση και ανατροφοδότηση προς την κεντρική κυβέρνηση.
- Θα πρέπει να ενισχυθεί σε μεγάλο βαθμό ο ρόλος και η συνεισφορά των τοπικών αρχών στις διαδικασίες διαμόρφωσης πολιτικής και λήψης αποφάσεων για τοπικά αναπτυξιακά έργα.
- Ανεξάρτητα από την διατήρηση της αρχής της συγχρηματοδότησης αναπτυξιακών έργων, οι τοπικές αρχές θα πρέπει να έχουν στη διάθεση τους περισσότερους οικονομικούς πόρους για κεφαλαιουχικές δαπάνες, προκειμένου να ενδυναμωθούν οι τοπικές προτεραιότητες στον τομέα αυτό και να μπορούν να υλοποιηθούν αναπτυξιακά έργα με τρόπο αποτελεσματικό και αποδοτικό.
- Οι κυπριακές αρχές θα πρέπει να επεξεργαστούν ικανοποιητικές εγγυήσεις για υλοποίηση της βασικής αρχής για επαρκή χρηματοδότηση των τοπικών αρχών, αφού προηγηθεί προσεκτική και εις βάθος εξέταση των τοπικών αναγκών και αφού καταβληθεί προσπάθεια για να διατηρηθεί ισορροπία μεταξύ του κόστους των υποχρεωτικών λειτουργιών (των τοπικών αρχών) και των διαθέσιμων πόρων για κάθε χρόνο.
- Οι κυπριακές αρχές θα πρέπει να κάνουν βήματα προκειμένου να διασφαλίσουν την άμεση εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Από τα πιο πάνω προκύπτει ότι υπάρχουν πολλά και σημαντικά, θεσμικά κυρίως, μέτρα τα οποία πρέπει να ληφθούν με σκοπό, τόσο την συμμόρφωση με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά πολύ περισσότερο με σκοπό την ουσιαστική διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των τοπικών αρχών, προς όφελος πάντοτε των τοπικών κοινωνιών.
Τέλος καταλήγει ότι, οι πιο πάνω Συστάσεις θα ληφθούν δεόντως υπόψιν από την κυβέρνηση και την Βουλή, στις συζητήσεις που διεξάγονται για τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, αφού δεν νοείται μεταρρύθμιση η οποία δεν θα εδράζεται στις κοινώς παραδεκτές αρχές του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
