Το ενεργειακό ζήτημα και η κλιματική αλλαγή αποτελούν πολύ κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία στην Ευρώπη, αλλά και τους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόσουν τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Ο στόχος για περιορισμό της χρήσης άνθρακα στο 55% μέχρι το 2030 και η προώθηση της κλιματικής ουδετερότητας και απαλλαγής από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2050 φαντάζει άπιαστος, αν αναλογιστούμε ότι χρόνο με τον χρόνο η θερμοκρασία αυξάνεται ραγδαία.
Στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή στο Παρίσι το 2015 αποφασίστηκε από τις χώρες – μέλη ο περιορισμός των ρύπων για αποφυγή της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 2 βαθμούς Κελσίου. Οι σημερινές ενδείξεις δεν είναι όμως τόσο ενθαρρυντικές αφού η Ε.Ε. και η Κύπρος ιδιαίτερα ως το ανατολικότερο της άκρο νιώθουμε έντονα την αφόρητη ζέστη.
Η Κίνα και οι Η.Π.Α. θεωρούνται οι μεγαλύτερες ρυπογόνες χώρες στον πλανήτη, όμως και η Ευρώπη εξελίσσεται σε βασικό παραγωγό ρύπων, λόγω της αύξησης της ζήτησης σε υγροποιημένο φυσικό αέριο, άνθρακα και πυρηνική ενέργεια. Η ευρωπαϊκή ζήτηση σε φυσικό αέριο αναμένεται να αυξηθεί κατά 8% και η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 3% τα επόμενα χρόνια. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο από μόνο του μπορεί να καλύψει το 85% της ενισχυμένης ευρωπαϊκής ζήτησης φυσικού αερίου, ενώ η Κίνα και η Ινδία παρουσιάζουν αύξηση ζήτησης κατά 9% περίπου.
Η έλλειψη ορυκτών καυσίμων στη Βόρεια Θάλασσα έχει στρέψει την προσοχή των εταιρειών εξόρυξης προς την Ανατολική Μεσόγειο, τη Νοτιοανατολική Κίνα και την Αρκτική, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να στρέφεται προς τη Μεσόγειο, για να απαλλαγεί από τον ορυκτό πλούτο της Ρωσίας.
Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και το ξέσπασμα της οικονομικής και ενεργειακής κρίσης, η Ευρώπη παρουσιάζεται διχασμένη λόγω της χρήσης πυρηνικής ενέργειας από χώρες – μέλη της Ε.Ε. Η Γερμανία τάσσεται ενάντια στην πυρηνική ενέργεια, βάζοντας λουκέτο στους τρεις τελευταίους πυρηνικούς αντιδραστήρες, προκαλώντας αντιδράσεις στην κυβέρνηση συνασπισμού, ενώ το ακροδεξιό κόμμα της αντιπολίτευσης AfD τάσσεται ξεκάθαρα ενάντια στην Πράσινη Συμφωνία και υπέρ της επαναφοράς της ατομικής ενέργειας ως ασφαλέστερης και οικονομικότερης λύση.
Στη Γαλλία ο Μακρόν μιλά ήδη για το «Πυρηνικό Μέλλον», έχοντας στο πλευρό του χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που δεν θέλουν να καταργήσουν τους πυρηνικούς τους αντιδραστήρες, παρουσιάζοντας το όραμα του για δεκατέσσερις αντιδραστήρες νέας γενιάς.
Δώδεκα από τα είκοσι εφτά μέλη της Ε.Ε. διαθέτουν στο έδαφός τους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Αυτοί που τάσσονται υπέρ της πυρηνικής ενέργειας επιμένουν ότι δεν συμβάλλει στην κλιματική κρίση, ότι είναι πιο φθηνή λύση και επιφέρει μεγαλύτερη απόδοση. Τα επιχειρήματα αυτών που διαφωνούν εστιάζονται κυρίως στην απειλή ατυχήματος και στο υψηλό κόστος κατασκευής των πυρηνικών αντιδραστήρων.
Στην τελευταία Παγκόσμια Σύνοδο των Η.Ε. για την κλιματική αλλαγή, τη COP28, που πραγματοποιήθηκε στο Ντουμπάι το 2023, η πυρηνική ενέργεια περιλήφθηκε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για πρώτη φορά ως εναλλακτική λύση για την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου των μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050.
Η συνεχιζόμενη ρυπογόνος δραστηριότητα τόσο των χωρών όσο και της παγκόσμιας ελίτ οδηγεί στην υπερθέρμανση και καταστροφή του πλανήτη, πλήττοντας κυρίως τις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες και τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι κλιματικές και οικονομικές ανισότητες θα επιφέρουν περισσότερους θανάτους ανά έτος, ενώ αρκετοί άνθρωποι θα μετακινούνται από τον τόπο καταγωγής τους λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Η διάσωση του πλανήτη επιβάλλει τη συνεργασία και την πολυμερή αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν από τη σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Μέχρι το 2050 ο πληθυσμός της γης αναμένεται να φτάσει τα 9 δισεκατομμύρια περίπου. Αν συνεχίσουμε με αυτούς τους γοργούς ρυθμούς να μολύνουμε το περιβάλλον, ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας δεν πρόκειται να επιτευχθεί. Η πράσινη ή περιβαλλοντική διπλωματία αποτελεί ίσως τη μοναδική λύση για αντιμετώπιση της ενεργειακής και κλιματικής κρίσης.
