Τα αστικά λύματα αποτελούν μια από τις βασικές πηγές ρύπανσης των υδάτινων πόρων, του αέρα και του εδάφους. Η κατάλληλη επεξεργασία τους στις Μονάδες Επεξεργασίας Λυμάτων (ΜΕΛ) συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, στην καθαρότητα των υδάτων και στη διατήρηση υγιούς εδάφους και βιοποικιλότητας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάθεσε πρόταση για αναθεώρηση της οδηγίας για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, τον Οκτώβρη του 2022. Η αναθεώρηση αποτελεί μέρος της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για κλιματική ουδετερότητα και μηδενική ρύπανση στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι το 2050.
Η υφιστάμενη οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (91/271/ΕΟΚ) χρήζει επικαιροποίησης και προσαρμογής στις νέες προκλήσεις, τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕΕτΠ) εντόπισε, συζήτησε και θα προτείνει αναθεώρηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μια από τις βασικότερες εισηγήσεις, είναι η συμπερίληψη της συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων και σε τοπικές αρχές με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων.
Η πρόταση της ΕΕτΠ αφορά επίσης την επέκταση της εφαρμογής της οδηγίας σε απομακρυσμένες και απομονωμένες περιοχές για αποφυγή απόρριψης ρύπων και άλλων βλαβερών ουσιών στο φυσικό περιβάλλον που επιβαρύνουν τη δημόσια υγεία.
Η μη σωστή επεξεργασία αστικών λυμάτων και η μη λειτουργία ΜΕΛ οδηγεί στην ανεξέλεγκτη απόρριψη βλαβερών για την υγεία λυμάτων στη φύση, τα οποία καταλήγουν στο υπέδαφος, στις λίμνες, στους ποταμούς, στα φράγματα και στη θάλασσα. Επιπρόσθετα, τα αστικά λύματα μολύνουν το έδαφος και τους υδροβιότοπους με χημικές ουσίες και κατάλοιπα φαρμάκων, τα οποία με τη βροχή διασκορπίζονται παντού στη φύση.
Η σύνδεση όλων των νοικοκυριών με το αποχετευτικό σύστημα επιβάλλεται, αφού συμβάλλει στον περιορισμό της απόρριψης επικίνδυνων μολυσματικών ουσιών και μικροπλαστικών στο υπέδαφος και στους υδάτινους πόρους. Η πρόσβαση στο αποχετευτικό σύστημα αποτελεί όχι μόνο υποχρέωση αλλά και επιτακτική ανάγκη για αποφυγή της περαιτέρω μόλυνσης του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.
Με βάση λοιπόν την εισήγηση της ΕΕτΠ, οι ΜΕΛ καλύπτουν κοινότητες και δήμους από διαφορετικές περιοχές και επαρχίες, όπως η ΜΕΛ στην κοινότητα Άχνας, στην επαρχία Αμμοχώστου, η οποία αναμένεται να λειτουργήσει τέλος του 2023. Η Κύπρος, ως μέλος της Ε.Ε., θα πρέπει να συμμορφώνεται με τις σχετικές οδηγίες για την επεξεργασία λυμάτων, αφού όσα κράτη – μέλη της Ε.Ε. παρανομούν ή καθυστερούν τη λειτουργία και αναβάθμιση των ΜΕΛ επιβαρύνονται με σχετικές κυρώσεις.
Η επεξεργασία λυμάτων στις ΜΕΛ απελευθερώνει χαμηλές ποσότητες ρύπανσης, αφού κανένας σταθμός επεξεργασίας λυμάτων δεν μπορεί να επεξεργαστεί στο έπακρο τις εκπομπές ρύπων, όπως αναφέρθηκε στην ΕΕτΠ. Γι’ αυτό επιβάλλεται η συνεχής αναβάθμιση των υφιστάμενων ΜΕΛ και η επέκταση του δικτύου επεξεργασίας λυμάτων, στη βάση των σημερινών περιβαλλοντικών οδηγιών και απαιτήσεων.
Ενδεικτική είναι η κατασκευή της ΜΕΛ στην Άχνα του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Κοκκινοχωρίων, η οποία μπορεί να καθυστέρησε, όμως πληροί τις σχετικές οδηγίες της Ε.Ε. για σωστή επεξεργασία των αστικών λυμάτων. Η δημιουργία λιμνών κατακράτησης ομβρίων υδάτων στο πολεοδομικό έργο του δρόμου Δερύνειας – Σωτήρας αποτελεί επίσης απόδειξη ότι οι τοπικές αρχές και οι εμπλεκόμενοι φορείς συμμορφώνονται με τις ευρωπαϊκές οδηγίες που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, αφού η απόρριψη ρυπογόνων στοιχείων στο έδαφος χωρίς φιλτράρισμα, μολύνει το υδροφόρο σύστημα, τις λίμνες και τη θάλασσα.
Η ευρωπαϊκή οδηγία για την επεξεργασία αστικών λυμάτων ισχύει εδώ και 30 χρόνια και γι’ αυτό επιβάλλεται η αναθεώρηση της στη βάση των σημερινών περιβαλλοντικών προκλήσεων. Τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. θα πρέπει να επενδύσουν στη δημιουργία σύγχρονων αλλά και στην αναβάθμιση των υφιστάμενων ΜΕΛ, προς όφελος της κοινωνίας των πολιτών χωρίς αποκλεισμούς και η Κύπρος δεν μπορεί να αποτελεί εξαίρεση.
