Καθημερινά σε Κύπρο, Ελλάδα αλλά και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπου έρχομαι σε επαφή με μεγάλους οργανισμούς όπου επιθυμούν να αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας τους σε ένα πιο δομημένο, πιο ευέλικτο στις αποφάσεις και στην διεκπαιρέωση των εργασιών και πιο παραγωικό χωρίς γραφειοκρατία πάντοτε υποβάλλω δύο ερωτήσεις. Η πρώτη ερώτηση είναι το «Γιατί» και η δεύτερη ερώτηση είναι το «Αν είναι έτοιμοι να αποδεκτούν την πραγματικότητα ως έχει». Δύο ερωτήματα όπου μου επιτρέπουν να ξεκινήσω την αλλαγή του οργανισμού σε μια σωστή βάση και με την ελάχιστη αντίσταση κατά την υλοποίηση. Μέσα από την δική μου εμπειρία λοιπόν, θα προσπαθήσω να μοιραστώ το πως θα προσέγγιζα την εφαμορμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας.
Ως οργανισμός δεν μπορώ να βελτιωθώ αν δεν υπάρχω
Όταν υπάρχει όραμα και στόχος θα πρέπει να υπάρχει και πλάνο. Ένα πλάνο όπου θα πρέπει να το βασίζω στην πραγματικότητα και όχι στο ιδεατό. Το ιδεατό δεν υπάρχει για την ώρα και είναι το αποτέλεσμα που θέλω να έχω. Η πραγματικότητα είναι η υφιστάμενη κατάσταση και πρέπει πάνω σε αυτή να χτίσω την αλλαγή.
Βάζοντας σε προτεραιότητα τα «Γιατί θέλω αυτή την αλλαγή» όπου είναι και τα προβλήματα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζω και θέλω να λύσω ως οργανισμός, βγάζουμε ένα πλάνο για να μετατρέψουμε αυτές τις προκλήσεις σε ευκαιρίες βελτίωσης. Η διαδρομή όμως θα ξεκινήσει από την σημερινή κατάσταση όπου στην συγκεκριμένη περίπτωση ήταν δύο ξεχωριστοί κόσμοι όπου πρόσφεραν την ίδια υπηρεσία, την Υγεία. Είναι οι δύο κόσμοι του Ιδιωτικού τομέα και του Δημοσίου. Όταν αποτυπώσουμε και αποδεκτούμε την πραγματικότητα, διασφαλίζουμε την βιωσιμότητα της Υγείας, λαμβάνουμε άμεσα μέτρα που θα είναι και οι βάσεις του οικοδομήματος του ΓΕΣΥ και από εκεί, με μικρά βήματα χτίζουμε γρήγορες επιτυχίες και προχωράμε.
Καθολική αλλαγή σε πολιτική βάση και όχι πρακτική
Από το 2001 όπου είχαν ξεκινήσει οι συζητήσεις για το Γενικό Σύστημα Υγείας μέχρι την έναρξη της εφαρμογής του εν έτη 2019, έχουν περάσει 18 ολόκληρα χρόνια. Αυτό εξυπακούει πως ότι συζητήθηκε τουλάχιστο 2 χρόνια πριν την εφαρμογή είναι άκυρο, αφού τα μέσα και οι τεχνολογίες που έχουμε τώρα ήταν διαφορετικές από αυτές που υπήρχαν πριν. Ήταν πραγματικά μια τεράστια πρόκληση για κάθε πολιτική δύναμη η εφαρμογή του, αφού εκτός από τους διάφορους εμπλεκόμενους φορείς όπου έπρεπε να συζητούσαν, είχαμε και αλλαγές πλεύσης στην στρατηγική της εσωτερικής διακυβέρνησης κάθε 5 χρόνια όπου είχαμε Προεδρικές εκλογές.
Ο τρόπος εφαρμογής έφερε και την ανάλογη αντίσταση
Τα εμπόδια και οι προκλήσεις αμέτρητα σε αριθμό με τον βαθμό δυσκολίας να είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα. Αυτό ήταν αναμενόμενο να συνέβαινε, αφού η προσέγγιση στο να δώσουμε λύση σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα για την κοινωνία ήταν σε πολιτική βάση κυρίως και όχι πρακτική και σίγουρα ο τρόπος όπου προχώρησαν στην εφαρμογή του, έχτισε τοίχους αντίστασης από τους άμεσα εμπλεκόμενους, όπου κρίνοντας από την εμπειρία μου ήταν κάτι πολύ φυσιολογικό.
Η προσέγγιση σε τέτοιες μεγάλες αλλαγές
Οι δύο κόσμοι που μιλήσαμε νωρίτερα, σκεφτείτε τους ως δύο μεγάλους κύκλους, οι οποίοι έχουν μεγάλη απόσταση ο ένας από τον άλλο. Ο κάθε κύκλος έχει την δική του κουλτούρα, τον δικό του τρόπο λειτουργίας, τα δικά του προβλήματα και προκλήσεις.
Το ερώτημα εδώ, είναι «Πως ενώνουμε αυτούς τους δύο κύκλους και τους κάνουμε ένα». Αυτή είναι μια προσπάθεια χωρίς τέλος, αφού η βελτίωση δεν πρέπει να σταματά ποτέ και καμμία απόφαση δεν πρέπει να είναι τελειωτική, αλλά πιλοτική η οποία θα αξιολογείται συνεχώς. Αυτό θα δίνει την ευκαιρία στους άμεσα εμπλεκόμενους να βρούνε τον δικό τους τρόπο λειτουργίας που θα έχει ως αποτέλεσμα το όφελος στον πολίτη για μια καλύτερη Υγεία.
Το να πάρουμε συμβουλή από άλλες χώρες όπου εφάρμοσαν παρόμοια συστήματα δεν είναι κακό, όμως δεν εκπροσωπούν τον δικό μας τρόπο λειτουργίας, την δική μας κουλτούρα και δεν έχουν τις ίδιες προκλήσεις και προβλήματα. Ακόμα και να είχαν τα ίδια προβλήματα, σίγουρα το προσωπικό δεν είναι το ίδιο, άρα αλλιώς η αντιμετώπιση εκεί και αλλιώς εδώ με διαφορετικά επίπεδα αντίστασης.
Υπάρχει το Vision, δεν ξέρουμε τον τελικό τρόπο λειτουργίας όμως
Η κάθε κυβέρνηση και κάθε πολιτική δύναμη είχε ένα δικό της πλάνο και παρασκηνιακό ρόλο στην όλη υλοποίοηση του ΓΕΣΥ, κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Το ΓΕΣΥ ήταν εκ φύσεως του πολυσύνθετη πρόκληση, όμως με τον υφιστάμενο τρόπο εφαρμογής εξελίχθηκε σε ακόμη πιο πολυσύνθετη πρόκληση και έχει καταλήξει να είναι εύκολος στόχος και οργανωμένα σύνολα να ασκούν πίεση για να επιβάλουν τα δικά τους και πολλά πολιτικά πάνελ συζητήσεων να βάλλουν αριστερά και δεξιά σε πολιτική βάση όμως και όχι στην βάση της ουσίας. Αυτό είναι αποτέλεσμα της καθολικής και ετσιθελικής εφαρμογής του, αγνοώντας την πραγματικότητα των δύο κύκλων.
Η πρώτη αντίσταση της εφαρμογής, η αγνόηση της πραγματικότητας
Δεν θα έπρεπε να επικεντρωνόμασταν από την αρχή στο πως θέλουμε να είναι το ΓΕΣΥ, αγνοώντας την πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα η οποία είναι εκεί λόγω κάποιων αποφάσεων στον τρόπο λειτουργίας της Υγείας τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με την εμπειρία μου, αυτή είναι η πρώτη αντίσταση στην όλη αλλαγή και είναι μέρος των δύο ερωτήσεων που πάντα ρωτώ σε κάθε οργανισμό όταν θέλει να κάνει μια αλλαγή. «Είσαστε έτοιμοι να αποδεχτείτε την πραγματικότητα ως έχει;»
Η βιωσιμότητα είναι σε κίνδυνο αν δεν αποδεχτούμε την πραγματικότητα
Αν κλείσουμε τα μάτια στην πραγματικότητα, τότε η βιωσιμότητα της αλλαγής αυτή είναι σε κίνδυνο. Όταν ανακαινίζεις εξ ολοκλήρου ένα κτίριο, τότε ενισχύεις την βάση και μετά προσθέτεις βάρος στο κτίριο. Αποδέχεσαι δηλαδή πως οι κολώνες στο ισόγειο δεν αντέχουν επιπλέον βάρος και πρέπει να ενισχυθούν. Δεν βάζεις βάρος στα ίδια θεμέλια που ήταν κατασκευασμένα για πιο μικρό βάρος, σίγουρα θα καταρρεύσει. Και εκεί θα ψάξεις για άλλες λύσεις υποχρεωτικά, όπως στρατηγικούς συνεργάτες και θα χωρίσεις το σύστημα σε πολλά κομμάτια και τα πιο ασύμφορα θα τα «ξεφορτωθείς» σε αυτούς τους συνεργάτες να αναλάβουν την λειτουργία του και να περιοριστεί το μεγάλο πρόβλημα όπου αρχικά δεν θα υπήρχε αν από το 2001 μέχρι σήμερα κάναμε μικρά μικρά βήματα προς το Vision, όπου είναι το Γενικό Σύστημα Υγείας.
Κωνσταντίνος Καρεκλάς
Agile Transaformation Lead
email: kareklask@gmail.com
