Η αρνητική κατάληξη της Μεταρρύθμισης της Τ.Α., που το τελευταίο διάστημα εβδομάδα με εβδομάδα γίνεται ολοένα και πιο πιθανή, οφείλεται στο γεγονός ότι αυτοί που είχαν την ευθύνη της ψήφισης νέας νομοθεσίας, Κυβέρνηση, Κόμματα και Εκπρόσωποι της Τ.Α., επέλεξαν λανθασμένη κατεύθυνση και προσέγγιση.
Το πρωτεύον και ουσιώδες στη περίπτωση της Κυπριακής Αυτοδιοίκησης ήταν (α) η άρση του πολυκερματισμού και κατακερματισμού των αστικών, περαστικών και αγροτικών περιοχών και ταυτόχρονα (β) η ανατροπή των μικρών μεγεθών των πρωτοβάθμιων Αυτοδιοίκητων Μονάδων και η δημιουργία όσο το δυνατόν πιο μεγάλων και ομοιόμορφων μεγεθών νέων λειτουργικών δήμων. Είναι δε πραγματικά εκπληκτικό ότι υποτίθεται πως θα γίνει μεταρρύθμιση και την ύπαιθρο, ιδιαίτερα δε τις ορεινές περιοχές, που έπρεπε να ήταν η πρώτη προτεραιότητα όπου χρειάζεται ουσιαστική αναβάθμιση, δεν την αγγίζουν ουσιαστικές αλλαγές.
Για να επιτυγχανόταν ο πιο πάνω ο διττός στόχος, για τη μεταρρύθμιση, η μόνη λύση ήταν, εκ των πραγμάτων, αυτή που ήδη προτείναμε στο αρχικό στάδιο των συζητήσεων, δηλαδή να έχουμε Παγκύπρια μόνο μικρό αριθμό δήμων και η συγκεκριμένη πρόταση μας ήταν για μόνο εννέα (9) περιφερειακούς δήμους, που θα οδηγούσαν σε πραγματικές οικονομίες κλίμακας, και όχι βέβαια οι 60 περίπου Τοπικές Αρχές (δήμοι και συμπλέγματα Κοινοτήτων) και το νέο επίπεδο των επαρχιακών Οργανισμών στη νέα νομοθεσία που καθόλου ή ελάχιστα θα βοηθήσουν την Αυτοδιοίκηση και κατ’ επέκταση τους πολίτες και δεν συνιστούν ουσιαστική τομή στην Αυτοδιοίκηση αλλά μάλλον διαρρύθμιση , αν όχι απορρύθμιση.
Τι είδους Μεταρρύθμιση είναι αυτή που ψηφίστηκε και προωθείται με βάση τη νέα νομοθεσία όταν τα 2/3 όλων των δήμων που θα λειτουργούν θα έχουν πληθυσμό κάτω από 35.000 και οι μισοί από αυτούς, δηλαδή το 1/3 όλων των δήμων θα έχουν πληθυσμό κάτω και από 20.000, αφού με βάση το σημερινό σύστημα που έχουμε τέτοια μεγέθη, αυτά είναι επιβεβαιωμένα προβληματικά και απέτυχαν?
Σε ότι αφορά τη δική μας εισήγηση για εννέα περιφερειακούς δήμους μόνο, αυτό θα σήμαινε ένα δήμο στην αστική και περιαστική περιοχή Λευκωσίας με πληθυσμό 250.000 , ένα στη Λεμεσό με 200.000 περίπου, ένα στη Λάρνακα με 100.000 περίπου, ένα στη Πάφο με 70.000 περίπου και ένα στην ελεύθερη Αμμόχωστο με 40.000 περίπου ενώ στα υπόλοιπα τμήματα των τεσσάρων επαρχιών Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου θα είχαμε άλλους τέσσερις μεγάλους επαρχιακούς/αγροτικούς δήμους με μέσο πληθυσμό γύρω στις 40.000.
Η νέα νομοθεσία δεν πάσχει μόνο ως προς τον αριθμό και τύπο των Τοπικών Αρχών. Πάσχει εξίσου και ως προς το περιεχόμενο της που κατέληξε να είναι ένα μείγμα εξυπηρέτησης κυβερνητικών, κομματικών, ακόμη και προσωπικών σκοπιμοτήτων, αλλά όχι Μεταρρύθμιση για ουσιαστική και πραγματική βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Ενδεικτικά αναφέρουμε το γεγονός ότι οι Σχολικές Εφορείες έμειναν έξω από τις αρμοδιότητες των Δήμων ενώ για τις αδειοδοτήσεις αναπτύξεων αυτό που θα γίνει σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία δεν έχει σχέση με ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου των Δήμων, αλλά μάλλον αποδυνάμωση του.
Χωρίς να υποτιμάται η σημασία και άλλων παραμέτρων, πέραν του μεγέθους, επισημαίνουμε ότι μόνον εάν έχουμε Τοπικές Αρχές ικανοποιητικού μεγέθους, όπως αυτές που προτείναμε, θα μπορέσουμε να έχουμε ισχυρή Αυτοδιοίκηση, γιατί σε αυτή τη περίπτωση οι μεγάλες Τοπικές Αρχές θα μπορούσαν να επιβάλουν να συνοδεύονται και να στηρίζονται από πολύ μεγαλύτερη οικονομική , διοικητική και πολιτική Ανεξαρτησία και Αυτοτέλεια, συγκριτικά με την τωρινή κατάσταση, προς όφελος των πολιτών, που είναι το τελικό ζητούμενο.
Με βάση τα πιο πάνω θεωρούμε ότι η Κυβέρνηση, τα Κόμματα και οι Αξιωματούχοι των Τοπικών Αρχών έπρεπε να είχαν θέσει στο περιθώριο μικροσυμφέροντα και σκοπιμότητες, σε κυβερνητικό, τοπικό, κομματικό και προσωπικό επίπεδο, και να εργάζονταν για να προωθηθεί πραγματική Μεταρρύθμιση της Κυπριακής Αυτοδιοίκησης για όλη την επικράτεια της ελεύθερης Κύπρου, που θα οδηγούσε σε ισχυρούς περιφερειακούς δήμους, ώστε αυτοί να έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν σε όλες τις περιοχές της Κύπρου το φάσμα και επίπεδο υπηρεσιών που απολαμβάνουν οι πολίτες των προηγμένων ευρωπαϊκών κρατών.
Αντί της πιο πάνω προσέγγισης και πέραν της πολύ εσφαλμένης επιλογής των μεγεθών, της συνέχισης του κατακερματισμού και των σημαντικών αρμοδιοτήτων όπως οι σχολικές εφορείες και η αδειοδότηση αναπτύξεων, υπήρξαν ακόμα δυο τεράστια λάθη στην νέα νομοθεσία που τελικά θα οδηγήσουν σε τριβές και πλήρη αποδιοργάνωση/απορρύθμιση συγκριτικά με το σημερινό σύστημα.
Η πρώτη αφορά τον θεσμό των αιρετών αντιδημάρχων στους νέους δήμους και η δεύτερη των αιρετών Προέδρων των επαρχιακών Οργανισμών. Και αυτό γιατί η δυαδικότητα αιρετών σε μια εδαφική περιοχή πάντοτε οδηγεί σε τριβές και συγκρούσεις λόγω διαφοράς αντίληψης για ζητήματα εξουσιών, αρμοδιοτήτων και status. Ενδεικτικό αυτής της κατάστασης είναι το γεγονός ότι στην ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου ούτε να συνεδριάσουν δεν μπορούν οι Τοπικές Αρχές που ανήκουν στον Επαρχιακό Οργανισμό, για σκοπούς προετοιμασίας της εφαρμογής της νέας νομοθεσίας, ακόμη και στη παρουσία του Υπουργού Εσωτερικών. Φανταστείτε τι θα γίνεται μετά την έναρξη της εφαρμογής της νέας νομοθεσίας…
Θα πρέπει, επίσης, να επισημανθεί ότι η δημιουργία ισχυρών νέων Δήμων, όπως αυτοί που προτείναμε, θα βοηθούσαν ουσιαστικά και σε καλύτερο έλεγχο της κεντρικής εξουσίας, αφού θα μπορούσαν να είναι ήταν πρόσθετες ασφαλιστικές δικλείδες (checks and balances) σε αυθαιρεσίες της κεντρικής διοίκησης, ανάγκη που επιβεβαιωμένα έχει ανάγκη η πατρίδα μας.
Ως εκ τούτου, αντί Βουλή, Κυβέρνηση και Εκπρόσωποι της Τ.Α. να διακηρύττουν με στόμφο ότι δεν πρόκειται να διαφοροποιήσουν την «Αρχιτεκτονική» της νέας νομοθεσίας, θα ήταν καλύτερα να ξεκινήσουν από τώρα να προβληματίζονται για τις ουσιαστικές και αναγκαίες αλλαγές που πρέπει να γίνουν, ώστε να αυτή να αποκτήσει πραγματική Αρχιτεκτονική και όχι να μείνει με τη ψευδοαρχιτεκτονική που είναι ο σωστός χαρακτηρισμός για το πλαίσιο της νέας νομοθεσίας που ψηφίστηκε και πολύ σύντομα θα εφαρμοστεί. Και αυτό θα πρέπει να γίνει συντομότερο, αντί ο κάθε συντελεστής να προετοιμάζεται από τώρα να ρίξει αλλού το φταίξιμο της αποτυχίας, όπως συμβαίνει σε όλες τις ανάλογες περιπτώσεις αποτυχίας στην πατρίδα μας.
Άθως Γερμανός
Πρώην Γραμματέας Ένωσης Δήμων
athosgermanos@gmail.com
