Γράφει ο Νίκος Γ. Σύκας
Ο Ευρωπαϊκός Πίνακας Αποτελεσμάτων Καινοτομίας του 2018 που δημοσιεύτηκε πριν λίγες μέρες αναφέρει για την Κύπρο ότι “είναι μέτρια στην καινοτομία” και πως “οι επιδόσεις της έχουν μειωθεί από το 2010”. Συγκεκριμένα από το 89,9% το 2010 έπεσε στο 80,7% του κοινοτικού μέσου όρου το 2017 – κάτι που αποτελεί τη μεγαλύτερη πτώση στην ΕΕ. Κατά τα τελευταία 8 έτη, οι επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας βελτιώθηκαν σε 18 χώρες της ΕΕ και επιδεινώθηκαν σε δέκα. Τη μεγαλύτερη βελτίωση παρουσιάζουν η Λιθουανία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ τη μεγαλύτερη επιδείνωση η Κύπρος και η Ρουμανία.
Σύμφωνα με το Global Competitiveness Report 2017-2018 του World Economic Forum, στον κομβικής σημασίας δείκτη «δυνατότητα καινοτομίας» η Κύπρος κατρακύλησε στις τελευταίες θέσεις, από την 40η θέση που βρισκόταν το 2009–2010 στην 110η θέση το 2017–2018 (πτώση ρεκόρ 70 θέσεων).
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ποσοστό πέραν του 90% των νέων καινοτομιών αποσύρονται από τη αγορά μόνο 12 μήνες μετά το αρχικό λανσάρισμα. Η αποτυχία αυτή μεταφράζεται σε τρισεκατομμύρια δολάρια ζημιές ετησίως για τις εθνικές οικονομίες. Μια μελέτη του McKinsey υπολόγισε ότι, από τις 10.000 ιδέες, 1.000 εταιρείες δημιουργήθηκαν, 100 έλαβαν αρχική χρηματοδότηση, 20 συνέχισαν να αυξάνουν το κεφάλαιο με την αρχική εισαγωγή στο χρηματιστήριο (IPO), και 2 έγιναν ηγέτιδες της αγοράς.
Οι λόγοι για τα πιο πάνω πολύ ψηλά ποσοστά αποτυχίας είναι πολλοί και διαφορετικοί:
1. Η αρχική ιδέα μπορεί να μην είναι αρκετά δυνατή για να πετύχει τον επιθυμητό αντίκτυπο.
2. Η αλλαγή για χάριν της αλλαγής δεν είναι καινοτομία – η νέα καινοτομία πρέπει να επιλύει ένα σημαντικό πρόβλημα. Η καινοτομία αρχίζει από την πρόκληση να κάνει κάτι καλύτερα, πιο έξυπνα ή πιο γρήγορα ώστε να ικανοποιήσει μια πραγματική ανάγκη.
3. Η αγορά μπορεί να μην είναι έτοιμη να υποστηρίξει την καινοτομία τη συγκεκριμένη στιγμή (timing).
4. Δεν έγινε επαρκής πειραματισμός ή πιλοτική εφαρμογή.
5. Η νέα καινοτομία δεν είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους και τη στρατηγική της εταιρείας.
6. Το χάσμα ανάμεσα στη στρατηγική και την εκτέλεση (strategy-to-execution gap). Σφάλματα στις εκτιμήσεις και προβλέψεις στο σχεδιασμό και στα διάφορα στάδια ανάπτυξης μιας καινοτομίας.
7. Κατακερματισμός, έλλειψη συνέργειας και συνεργασίας «silos» ανάμεσα στα διάφορα τμήματα και τα εμπλεκόμενα μέρη.
8. Γραφειοκρατία και χαμηλή αποδοτικότητα.
9. Η έλλειψη καινοτομικών δεξιοτήτων.
10. Η απουσία γόνιμου οικοσυστήματος και κουλτούρας καινοτομίας.
11. Η έλλειψη κινήτρων και επαρκούς χρηματοδότησης.
12. Βραχυπροθερμισμός τόσο σε επιχειρηματικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.
13. Η έλλειψη κρίσιμης μάζας συντελεστών και υποδομών.
14. Οι μεγάλες ανισότητες.
15. Η απουσία ποικιλομορφίας (diversity).
16. Η λάθος ομάδα. Τα μέλη της θα πρέπει να ταιριάζουν στο όραμα, να έχουν τη σωστή εξειδίκευση, αλλά και την καθοδήγηση και το κίνητρο για να εργαστούν συντονισμένα και κοπιαστικά.
17. Η νέα καινοτομία/Startup μπορεί να υπερφαλαγγιστεί (outcompeted) από τον ανταγωνισμό.
18. Αποτυχία επίτευξης επεκτασιμότητας / κλιμάκωσης (scalability).
Το ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον και οι πολλαπλές προκλήσεις απαιτούν σύγχρονα, πιο ευέλικτα στρατηγικά εργαλεία. Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει ένα νέο Μοντέλο Καινοτομίας το οποίο:
α) Βοηθά τους Οργανισμούς να καινοτομούν πιο αποτελεσματικά – να παράγουν περισσότερες και καλύτερες καινοτομίες.
β) Εφαρμόζεται σε όλους τους τομείς –Δημόσιες Υπηρεσίες, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Επιχειρήσεις– και σε όλες τις κλίμακες.
γ) Συνδέει τα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα με τις Επιχειρήσεις – μετατρέπει τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης έρευνας σε πολύτιμες καινοτομίες.
δ) Φέρνει τις καινοτόμες ιδέες στην αγορά γρηγορότερα.
ε) Παράγει συνεργιστικά οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αξία – η πεμπτουσία της διατηρήσιμης ανάπτυξης.
στ) Αξιοποιεί τις τεράστιες δυνατότητες της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης για να παράγει καινοτομίες σε πραγματικό χρόνο. Το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, οι Αλγόριθμοι και η Τεχνητή Νοημοσύνη επεκτείνουν την ανθρώπινη δημιουργικότητα και ενισχύουν την ικανότητα για καινοτομία.
Ο Νίκος Γ. Σύκας είναι Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας
