Αναμφισβήτητο είναι το γεγονός ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία εποχή στην οποία η τεχνολογία κινείται με ταχύτατους ρυθμούς. H χρήση του διαδικτύου συνεχώς αυξάνεται και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής αποτελεί πια σημαντικό κομμάτι στη ζωή όλων.
Έχουν δημιουργηθεί όμως και νέες ευκαιρίες εργασίας για τον εργαζόμενο. Πλέον δεν υπάρχουν χρονικά και τοπικά όρια και η διεκπεραίωση της εργασίας που μπορεί να γίνει οπουδήποτε εκτός του χώρου του γραφείου, στο σπίτι του, ακόμα και σε άλλη χώρα. Τα τελευταία χρόνια, η τηλεργασία στο σπίτι έχει αυξηθεί.
Το 2018 σύμφωνα με τη Eurostat το 5,2% των απασχολούμενων ηλικίας 15 έως 64 ετών εργάζονταν συνήθως από το σπίτι τους στην Ε.Ε.. με το ποσοστό να έχει μείνει σταθερά κοντά στο 5% σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας από το 2008. Το ποσοστό στις ΗΠΑ είναι επίσης κοντά στο 5%. Στην Κύπρο το ποσοστό των απασχολούμενων που εργάζονται από το σπίτι είναι αρκετά χαμηλότερο του μέσου όρου, στο 1,2%. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία COVID-19 ώθησε πολλούς εργαζόμενους να εργαστούν από το σπίτι για πρώτη φορά και πολλοί από αυτούς να το κάνουν πιο συστηματικά.
Η τηλεργασία στο σπίτι μπορεί να έχει αντίκτυπο στην ασφάλεια και την υγεία στην εργασία των τηλεργαζομένων. Για το λόγο αυτό, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν τους κινδύνους που συνδέονται με την τηλεργασία στο σπίτι και να τους αντιμετωπίζουν εφαρμόζοντας κατάλληλα προληπτικά μέτρα και μέτρα ελέγχου.
Πλεονεκτήματα για τον εργαζόμενο
• Εξοικονόμηση χρόνου και κόστους από τις μετακινήσεις. Περιορίζεται ο χρόνος που σπαταλά κάποιος στη μετακίνηση από και προς την εργασία του, με αντίστοιχο οικονομικό πλεονέκτημα.
• Ευέλικτα χρονοδιαγράμματα και περισσότερο περιθώριο λήψης αποφάσεων για τη διαχείριση του χρόνου εργασίας.
• Βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ εργασίας και οικογενειακής ζωής.
• Πιθανή αύξηση της αυτονομίας στην εργασία.
• Βελτίωση ευκαιριών εργασίας καθώς παρουσιάζονται νέες ευκαιρίες για εργασία, γιατί πλέον δεν υπάρχει ο περιορισμός των αποστάσεων. Δίνεται η δυνατότητα σε ανθρώπους με διάφορα προβλήματα να αξιοποιούν καλύτερα το χρόνο τους, χωρίς να χρειάζεται να απομακρύνονται από το σπίτι.
Πλεονεκτήματα για τον εργοδότη
• Άνοδος της παραγωγικότητας των τηλεργαζομένων (μέχρι και 40% με βάση υφιστάμενες έρευνες)
• Εξοικονόμηση χώρου γραφείου και άλλες συναφείς δαπάνες.
• Διατήρηση του προσωπικού, καθώς με την χρήση της τηλεργασίας οι εργαζόμενοι μπορούν να συνεχίζουν την εργασιακή τους σχέση με τον οργανισμό με την μορφή της μερικής ή ολικής απασχόλησης.
• Μειωμένες απουσίες από την εργασία. Η απουσία από τον χώρο εργασίας δεν ταυτίζεται με απουσία από την εργασία. Επίσης υπάρχει μειωμένος κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων, με τα αλυσιδωτά επακόλουθα.
• Αύξηση των επιλογών για πρόσληψη προσωπικού. Η γεωγραφική θέση των ατόμων δεν αποτελεί εμπόδιο και ο οργανισμός γίνεται ελκυστικότερος εργοδότης.
• Χρήση τεχνολογίας αιχμής καθώς οι τηλεργαζόμενοι τείνουν να είναι περισσότερο εκπαιδευμένοι στις νέες τεχνολογίες.
• Η εργασία δεν επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως οι καιρικές συνθήκες.
Μειονεκτήματα για τον εργαζόμενο
• Απομόνωση, έλλειψη θετικής αλληλεπίδρασης και ανταλλαγή πληροφοριών με τους συναδέλφους, που πραγματοποιείται σε σταθερό χώρο εργασίας.
• Οι εργαζόμενοι αξιολογούνται μόνο από το αποτέλεσμα της εργασίας τους χωρίς να λαμβάνονται υπόψη άλλοι παράγοντες.
• Δυσκολία διαχωρισμού της αμειβόμενης εργασίας από την ιδιωτική ζωή. Πολλές ώρες εργασίας (τα ευέλικτα προγράμματα μπορούν να αποτελέσουν μειονέκτημα εάν ο εργαζόμενος δεν επιβάλει χρονικά όρια) και εκτέλεση εργασίας εκτός των κανονικών ωρών εργασίας (κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου).
• Αλλαγές στη φύση των κοινωνικών εργασιακών σχέσεων (συνάδελφοι, διοίκηση) λόγω της απόστασης.
• Ανάπτυξη μυοσκελετικών διαταραχών που δεν αντιμετωπίζονται σωστά (στάση σώματος, θέση υπολογιστή κ.λπ.).
Μειονεκτήματα για τον εργοδότη
• Υπαρκτός κίνδυνος απώλειας σημαντικών δεδομένων και πληροφοριών ή κακή χρήση τους. Υπάρχει ελάχιστη επίβλεψη και η απουσία από τον παραδοσιακό, ελεγχόμενο χώρο εργασίας, συνεπάγεται μεγάλο ρίσκο σε αυτό το κομμάτι.
• Πιθανή μείωση της αφοσίωσης στον οργανισμό και μείωση του ομαδικού πνεύματος.
• Δυσκολίες στην παροχή της απαιτούμενης υποστήριξης στους εργαζόμενους ενώ ταυτόχρονα δεν είναι εύκολη η αντιμετώπιση ενός προβλήματος, λόγω της απόστασης και της ανάγκης χρήσης εξειδικευμένου προσωπικού.
• Πιο δύσκολη επίβλεψη για τους διευθυντές και ανάγκη εύρεσης νέων μορφών διαχείρισης.
• Δυσκολίες στην εκπαίδευση και την επικοινωνία.
Είναι συγκεκριμένες οι εργασίες και ενέργειες που προσφέρονται για διεξαγωγή από απόσταση και άλλες οι οποίες δεν προσφέρονται.
Η τηλεργασία μπορεί να λειτουργήσει θετικά, μόνο όταν υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις από την πλευρά του εργαζόμενου, όπως γνώση, ικανότητα, κατάλληλο κλίμα, επιλογή δραστηριοτήτων και γενικά η διάθεση.
Από την άλλη οι οργανισμοί θα πρέπει να επιλέγουν τα κατάλληλα άτομα, που θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν με επιτυχία σε αυτό το είδος της εργασίας. Επίσης εξυπακούεται η θεμελίωση των καλών σχέσεων μεταξύ τηλεργαζόμενου και επιβλέποντα.
Ελλοχεύει βέβαια ο κίνδυνος της αύξησης της αδήλωτης εργασίας με παράλληλες συνέπειες στα συνταξιοδοτικά ταμεία και άλλα ωφελήματα του εργαζόμενου, που μπορεί να προκαλέσουν απώλεια εσόδων του κράτους.
Τέλος, θα πρέπει να τονισθεί ότι η πολιτεία οφείλει να δημιουργήσει το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο, ώστε να ρυθμίζονται οι εργασιακές σχέσεις και θα προστατεύει παράλληλα εργαζόμενους και εργοδότες σε αυτή τη μορφή εργασίας.
Ο Τάσος Τουμασής είναι Οικονομολόγος, MBA-TQM, MA
