Σε παρουσίαση του Πλαισίου Δράσεων για Αποτελεσματική Αντιμετώπιση του Φαινομένου της Παράνομης και Ανεξέλεγκτης Απόρριψης Αποβλήτων προχώρησε η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Δρος Μαρία Παναγιώτου.
Παρεμβάσεις είχαν και ο ΓΔ του Υπουργείου Εσωτερικών, αλλά και Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων, οι οποίοι χαιρέτισαν την πρωτοβουλία του Υπουργείου για να συντονίσει αυτή την προσπάθεια με απώτερο στόχο να ενισχύσει τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους οι τοπικές αρχές και η Κύπρος να απαλλαγή από παράνομους σκουπιδότοπους (#wastefreecyprus).
Οι 6 Δράσεις που περιλαμβάνει το Πλάνο
- Η πρώτη Δράση του πλαισίου είναι η εκστρατεία καθαρισμού από τους παράνομους σκυβαλότοπους
Με στόχο τον βραχυπρόθεσμο καθαρισμό των παράνομων και ανεξέλεγκτων χώρων απόρριψης αποβλήτων στους Δήμους και Κοινότητες, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, ξεκινά τη χρηματοδότηση του καθαρισμού των σημείων στα οποία παρατηρείται συστηματική απόρριψη σκουπιδιών.
Βασικός στόχος της λήψης αυτής της χρηματοδότησης, είναι να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθεί το πρόβλημα. Ως εκ τούτου, όλες οι Αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Κύπρου που θα συμμετάσχουν στην εν λόγω εκστρατεία καθαριότητας θα τύχουν οικονομικής στήριξης, νοουμένου ότι:
- Ενημερώσουν για τον χώρο, τον όγκο και το είδος των αποβλήτων που έχουν σε παράνομες χωματερές. Ήδη από τις 21 Ιουνίου έχουν ενημερωθεί και έχουν λάβει σχετικό έντυπο.
- Διευθετήσουν σε συνεργασία με το Τμήμα Περιβάλλοντος τον καθαρισμό και την αποκατάσταση του χώρου. Εκεί και όπου υπάρχει δυνατότητα, οι χώροι αυτοί θέλουμε να δενδροφυτεύουν μετά την απομάκρυνση των σκουπιδιών.
- Καταρτίσουν πλάνο για λήψη κατάλληλων μέτρων που θα λάβουν ώστε να τερματισθούν οι παράνομες απορρίψεις στην Κοινότητά τους. Για παράδειγμα να υποδείξουν τα άτομα που μπορούν να διοριστούν ως επιθεωρητές, και οι οποίοι θα επιτηρούν και θα έχουν υπό την ευθύνη τους τη μη επανάληψη του φαινομένου. Θα γίνουν ουσιαστικά τα «μάτια» μας στις περιοχές τους.
Σημειώνεται ότι ακόμη και αν οι τοπικές αρχές δεν αναλάβουν από μόνες τους την πρωτοβουλία να καθαρίσουν τους παράνομους σκουπιδότοπούς τους, το Τμήμα Περιβάλλοντος θα μπορεί να ζητήσει αυτοβούλως από την Τοπική Αρχή να προβεί σε καθαρισμό περιοχών που έχουν εντοπιστεί από επιθεωρητές του τμήματος, από πολίτες ή και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, και εάν υπάρξει άρνηση, τότε να ασκηθούν τα εργαλεία που προνοεί η νομοθεσία.
Τα σημεία ρύπανσης θα ιεραρχηθούν και όσα από αυτά θα καταγραφούν ως σημεία βαριάς ρύπανσης και επικινδυνότητας, θα τεθούν σε προτεραιότητα. Στην περίπτωση που χρειαστεί, η εκστρατεία θα συνεχιστεί και εντός του 2025, μόνο όμως με χρηματοδότηση των περιοχών που δεν έλαβαν την οικονομική βοήθεια εντός του 2024.
Για τη χρηματοδότηση της εκστρατείας καθαριότητας εντός του 2024, θα διατεθεί ποσό μέχρι €1,5 εκ., το οποίο περιλαμβάνεται στον Προϋπολογισμό του του ΥΓΑΑΠ.
Σημειώνεται πως φορείς, Δήμοι αλλά και Κοινότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας, τα όρια των οποίων βρίσκονται εντός του δικτύου NATURA 2000, μπορούν να εξασφαλίσουν επιπλέον ειδική χρηματοδότηση για απαλλαγή από παράνομους σκουπιδότοπους ύψους €250.000, μέσω του έργου «Απομάκρυνση μπάζων και απορριμμάτων» του Προγράμματος ΘΑλΕΙΑ 2021-2027.
Η εκστρατεία καθαριότητας ξεκινά σήμερα, Παρασκευή, 28 Ιουνίου 2024, στις Κοινότητες Τσάδας και Έμπας στην Πάφο.
Στόχος η ολοκλήρωση σε πρώτη φάση των επικίνδυνων σημείων και εκείνων που έχουν βαριά ρύπανση, και σε δεύτερη φάση τα υπόλοιπα σημεία. Η αξιολόγηση της επικινδυνότητας θα γίνεται από το Τμήμα Περιβάλλοντος σε συνεργασία με τα συναρμόδια τμήματα.
- Αξιοποίηση Νομικών εργαλείων
Υπάρχουν δύο ισχυρά εργαλεία στη νομοθεσία του Τμήματος Περιβάλλοντος τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν και να βοηθήσουν στην αποτροπή της επανάληψης της παράνομης απόρριψης.
- Η αξιοποίηση των εξώδικων προστίμων έως και 20χιλιάδων ευρώ προς όσους προκαλούν ρύπανση (νερό, έδαφος) ή και προχωρούν ή επιτρέπουν την παράνομη απόθεση αποβλήτων.
- Η ενίσχυση των επιθεωρήσεων και ελέγχων με την αύξηση των επιθεωρητών του Τμήματος Περιβάλλοντος και τον διορισμό Επιθεωρητών των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος θα μπορεί πλέον με την ενημέρωση που θα λαμβάνει από τους επιθεωρητές των Τοπικών Αρχών και τις λοιπές υπηρεσίες, να επιθεωρεί και να εφαρμόζει τη νομοθεσία στοχευμένα, ενώ σύντομα αναμένεται η πρόσληψη πρόσθετου προσωπικού για τον σκοπό αυτό στο Τμήμα Περιβάλλοντος. Ήδη έχει γίνει προεργασία μαζί με τις αρμόδιες υπηρεσίες – τμήματα του Υπουργείου μας, όπως είναι το Τμήμα Δασών, Υπηρεσία Μεταλλείων- αλλά και με Υπηρεσία Θήρας, για να μας παρέχει το προσωπικό τους απαραίτητη πληροφόρηση για στοχευμένη επιθεώρηση από Τμήμα Περιβάλλοντος.
Σημειώνεται ότι η προσπάθεια ελέγχων και επιθεωρήσεων για πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, για προστασία του Περιβάλλοντος και της Δημόσιας Υγείας, ενισχύθηκε με πρόσφατη υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ της Αστυνομίας Κύπρου και του Τμήματος Περιβάλλοντος στις 11/06/2024.
Η δική μας έκκληση προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι να ανταποκριθούν στο κάλεσμά μας και να αξιοποιήσουν το σύνολο των εργαλείων που τους παρέχουμε, για να μπορέσουν να ασκήσουν αποτελεσματικά όσα ο περί Δήμων και περί Κοινοτήτων Νόμος προνοεί για τη συλλογή των αποβλήτων/διατήρηση καθαριότητας/μη ανάπτυξης παράνομων σκυβαλότοπων.
- Διεύρυνση της Ευθύνης του Παραγωγού
Με στόχο τη στοχευμένη εφαρμογή της Αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» προς αποτελεσματική διαχείριση ειδικών ρευμάτων αποβλήτων, προωθείται η διευρυμένη ευθύνη παραγωγού και σε άλλες ροές αποβλήτων ώστε να ενισχυθεί η πρόληψη και η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης.
Ως εκ τούτου προχωράμε με την ετοιμασία νομοσχεδίων για θέσπιση συστημάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού σε πρόσθετες ροές αποβλήτων, όπως έπιπλα και στρώματα. Την ίδια στιγμή αξιοποιούμε τις καλές πρακτικές άλλων χωρών και επεξεργαζόμαστε την θέσπιση συστήματος διευρυμένης ευθύνης παραγωγού και στα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις (AKK) όπως π.χ. υλικά οικοδομής, τούβλα, πλάκες επιστρώσεων, είδη υγιεινής, τζάμια, πλακίδια κ.ά.
- Αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διαχείρισης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ)
Σημαντική δράση την οποία είναι σημαντικό να αναφέρουμε και να επαναλάβουμε, είναι η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ. Για τον σκοπό αυτό το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (Αρμόδιος Φορέας μετά από σχετική Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου) συνεχίζει τη διαδικασία αποκατάστασης στους 47 ΧΑΔΑ της Επαρχίας Λεμεσού και την εκτέλεση των κατασκευαστικών εργασιών αποκατάστασης στους 24 ΧΑΔΑ στην Επαρχία Λευκωσίας. Σημειώνεται ότι η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ αποτελεί συγχρηματοδοτούμενο έργο της προγραμματικής Περιόδου 2021-2027.
Σε ό,τι αφορά τις Επαρχίες Λάρνακας, Αμμοχώστου και Πάφου οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν.
- Δημιουργία Ικανοποιητικού Δικτύου Υποδομών και Εγκαταστάσεων για τη Διαχείριση Αποβλήτων
Ένας από τους λόγους που διαιωνίζεται το πρόβλημα της παράνομης και Ανεξέλεγκτης Απόρριψης Αποβλήτων είναι η έλλειψη υποδομών. Η δημιουργία και εφαρμογή ενός επαρκούς δικτύου πράσινων σημείων εκτιμούμε ότι θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση του φαινομένου. Για τον σκοπό αυτό αναθεωρείται το Δίκτυο Πράσινων Σημείων με σκοπό να πυκνώσει έτι περαιτέρω από τον αρχικό σχεδιασμό και να επιτευχθεί μέχρι το 2027 η επαρκής κάλυψη σε παγκύπριο επίπεδο. Μέχρι το τέλος του 2024 θα ολοκληρωθούν 3 νέα Πράσινα Σημεία (Τρούλλοι, Αγία Νάπα και Αυγόρου), ενώ έχει οριστικοποιηθεί η χωροθέτηση επιπλέον 8 πράσινων σημείων των οποίων η κατασκευή ξεκινά εντός των επόμενων μηνών. Η επέκταση του Δικτύου Πράσινων Σημείων έχει ήδη συμπεριληφθεί στο Εθνικό Σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επιπρόσθετα δημιουργείται πλαίσιο για:
- Ενθάρρυνση της αναβάθμισης και βελτίωσης της λειτουργίας των υφιστάμενων εγκαταστάσεων ή/και σημείων συλλογής /μεταφόρτωσης ΑΚΚ. Οι χώροι αυτοί θέλουμε να δουλεύουν σωστά και να είναι πλήρως και στο σύνολό τους συμμορφούμενοι με τις πρόνοιες της νομοθεσίας.
- Ενθάρρυνση των προσπαθειών για δημιουργία νέων μονάδων διαχείρισης ΑΚΚ μέσα από την εξέταση μιας σειρά κινήτρων που επεξεργάζεται το ΤμήμαΠεριβάλλοντος.
Είναι σημαντικό να θυμίσουμε ότι εντός του 2025 ξεκινά η δημιουργία Κέντρων επαναχρησιμοποίησης/επισκευής και δικτύου καταστημάτων επαναχρησιμοποίησης στις μεγάλες πόλεις. Αυτά θα συμβάλουν στη μείωση της δημιουργίας των αποβλήτων και έχουν συμπεριληφθεί ήδη στον εθνικό προϋπολογισμό.
Υπενθυμίζεται η επικείμενη εφαρμογή του Συστήματος «Πληρώνω όσο Πετώ (ΠΟΠ)» από τα Συμπλέγματα Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπου θα αποτελέσουν το όχημα για τη μετάβαση σε μια Πράσινη Ανάπτυξη και Κυκλική Οικονομία. Η υποχρεωτική διαλογή στην πηγή, αρχίζει το τελευταίο τρίμηνο του 2024 και αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2025.
- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση
Η επίτευξη των στόχων μας για ολοκληρωμένη μετάβαση σε μια Πράσινη Ανάπτυξη και Κυκλική Οικονομία, αλλά και σε μία Κύπρο ελεύθερη από σκουπίδια, εξαρτάται σημαντικά από την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού. Χωρίς την ενεργή συμμετοχή και την περιβαλλοντική συνείδηση που πρέπει να έχει ο κάθε ένας και η κάθε μία από εμάς, δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθούν τα απαραίτητα μέτρα. Πρέπει και οφείλουμε να κάνουμε βίωμά μας την άρνηση της πρόκλησης οποιασδήποτε μορφής ρύπανσης.
Ως εκ τούτου το ΥΓΑΑΠ ενισχύει τις εκστρατείες ενημέρωσης που κάνει σε διάφορους τομείς που σχετίζονται με την πρόληψη, τη μείωση της ρύπανσης, τον σεβασμό προς το περιβάλλον και την ανάπτυξη συλλογικής δράσης, όπως αυτή που κάνουμε σήμερα.
