Πρόκειται για ζητήματα που απαιτούν άμεση επίλυση, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και ομαλή λειτουργία των Τοπικών Αρχών στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνει η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Η κρατική χορηγία, περιορισμένη αυτονομία, αυξημένες αρμοδιότητες χωρίς τα απαραίτητα κονδύλια και διάφορες άλλες στρεβλώσεις και κενά καλούνται να αντιμετωπίσουν οι Δήμοι μετά τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Τα προβλήματα αυτά ανέλυσε ο Πρόεδρος της Ένωσης Δήμων Κύπρου, Ανδρέας Βύρας, κατά τη διάρκεια της 44ης Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης της Ένωσης.
Πρόκειται για ζητήματα που η Ένωση έχει θέσει στο τραπέζι των συνομιλιών αρκετές φορές, ωστόσο παραμένουν άλυτα. Ο κ. Βύρας κάλεσε το κεντρικό κράτος και την κυβέρνηση να δώσουν τη δέουσα σημασία, με στόχο την άμεση εξεύρεση λύσεων.
Το ύψος της Κρατικής Χορηγίας και οι προκλήσεις
Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί το ύψος της Κρατικής Χορηγίας, το οποίο αποφασίστηκε στα 117 εκατομμύρια ευρώ πριν από τρία με τέσσερα χρόνια και πλέον δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Ένωσης Δήμων, η Κρατική Χορηγία πρέπει να συνδέεται με δείκτη της οικονομίας, όπως ένα ποσοστό επί του κρατικού προϋπολογισμού.
Όπως υπογράμμισε, δεν νοείται η χορηγία να παραμένει σταθερό ποσό βάσει νομοθεσίας, καθώς η αγοραστική δύναμη έχει μειωθεί δραματικά. Η αγοραστική δύναμη των 117 εκατομμυρίων σήμερα είναι μειωμένη κατά 30% λόγω της γενικής αύξησης των τιμών, σημείωσε, εξηγώντας ότι η υποτιθέμενη αύξηση στην κρατική χορηγία εξανεμίστηκε από την ακρίβεια.
Ο κ. Βύρας τόνισε ότι το ποσό πρέπει να μπορεί να αναπροσαρμόζεται προς τα πάνω και προς τα κάτω. Και όταν υπάρχει ύφεση στην οικονομία και απαιτούνται περικοπές, αυτό να γίνεται αυτόματα. «Δεν θέλουμε το ποσό να αυξάνεται μόνο όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές», ξεκαθάρισε.
Επιπλέον, το ποσό των 117 εκατομμυρίων είχε αποφασιστεί με βάση τη δομή των Δήμων τότε. Με τη συμπερίληψη 63 κοινοτήτων στους Δήμους, τα δεδομένα έχουν αλλάξει σημαντικά. Γι’ αυτό, η Ένωση Δήμων ζητά τη μεταφορά της κρατικής χορηγίας που λάμβαναν αυτές οι κοινότητες, καθώς και του κονδυλίου για αναπτυξιακά έργα που προηγουμένως διαχειρίζονταν οι Επαρχιακές Διοικήσεις.
Αυξημένες αρμοδιότητες χωρίς τα αναγκαία κονδύλια
Σοβαρό ζήτημα αποτελεί η μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος στους Δήμους χωρίς την αντίστοιχη μεταφορά των απαιτούμενων κονδυλίων.
«Θέλουμε αρμοδιότητες, τις ζητούμε, γιατί αυτή είναι η αποστολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Συχνά, οι αρμοδιότητες του κεντρικού κράτους εκτελούνται καλύτερα από τους Δήμους, που βρίσκονται κοντά στους πολίτες και γνωρίζουν τα προβλήματα. Ωστόσο, πρέπει να συνοδεύονται και από τα αντίστοιχα κονδύλια», τόνισε ο κ. Βύρας.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μεταφορά της αρμοδιότητας για τη συντήρηση των δρόμων πρωταρχικής σημασίας από το Τμήμα Δημοσίων Έργων στους Δήμους. Παρά το ότι η αρμοδιότητα μεταφέρθηκε, το σχετικό κονδύλι δεν έχει ακόμη δοθεί. Επιπρόσθετα, το ποσό που αποφασίστηκε από την Κυβέρνηση ανέρχεται μόλις στα τρία εκατομμύρια ευρώ για ολόκληρη την Κύπρο.
«Τα τρία εκατομμύρια δεν επαρκούν ούτε για τη συντήρηση των δρόμων της Λευκωσίας. Με βάση τα χιλιόμετρα δρόμων που περνούν στη δικαιοδοσία μας, αυτό το ποσό δεν αρκεί ούτε για συντήρηση κάθε 50 χρόνια», ανέφερε ο κ. Βύρας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για επαρκή χρηματοδότηση.
Περιορισμένη αυτονομία των Δήμων
Άλλη σοβαρή πρόκληση είναι η περιορισμένη αυτονομία των Δήμων, παρόλο που η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στόχευε στη δημιουργία ισχυρών και αυτόνομων τοπικών αρχών.
Αν και θεωρείται θετική η δυνατότητα που παρέχει η νομοθεσία για έλεγχο του 40% του προσωπικού από τους Δήμους, η μη τροποποίηση του νόμου περί αποπαγοποίησης εμποδίζει την πρόσληψη μόνιμου προσωπικού. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στην οργάνωση και τη διαχείριση των νέων αρμοδιοτήτων.
«Από τη στιγμή που ρυθμίστηκε η διαδικασία, θέλουμε, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια, μια αυτονομία και αυτοτέλεια για να προσλαμβάνουμε το απαραίτητο προσωπικό», σημείωσε ο κ. Βύρας, αναφέροντας ότι η καθυστέρηση στην πρόσληψη εργαζομένων δυσχεραίνει τη λειτουργία των Δήμων.
Προκλήσεις στη χρηματοδότηση και τη φορολογία
Οι Δήμοι αναμένουν διευκρινίσεις από το αρμόδιο Υπουργείο σχετικά με τον τρόπο κάλυψης της συνεισφοράς του 15% για αναπτυξιακά έργα που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα ΘΑλΕΙΑ 2021–2027.
Όπως εξήγησε ο κ. Βύρας, αν, για παράδειγμα, αποφασιστεί ότι η εισφορά των Δήμων δεν θα καλυφθεί μέσω μακροπρόθεσμου δανεισμού, θα προκύψει σοβαρό πρόβλημα, καθώς τα περισσότερα έργα που έχουν ξεκινήσει θα παραμείνουν στάσιμα, ενώ οι περισσότεροι Δήμοι θα βρεθούν σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση. Ο Πρόεδρος της Ένωσης Δήμων ζήτησε από την Κυβέρνηση να δώσει την απαιτούμενη προσοχή και να παρέμβει άμεσα για τη διευθέτηση του συγκεκριμένου ζητήματος.
Όσον αφορά τη φορολογία ακίνητης ιδιοκτησίας για τα έτη 1984–2026, ο κ. Βύρας προειδοποίησε ότι, αν φορολογηθούν οι Δήμοι για τον σκοπό αυτό, πολλοί θα οδηγηθούν σε οικονομικό αδιέξοδο. «Η φορολογία θα μεταφερθεί αναπόφευκτα στους δημότες, με σοβαρές συνέπειες», δήλωσε, τονίζοντας την ανάγκη για οριστική ρύθμιση του ζητήματος.
Επίσης, ο κ. Βύρας υποστήριξε ότι τα αποθεματικά των Δήμων θα έπρεπε να επενδύονται σε αναπτυξιακά έργα και όχι να θεωρούνται αιτία για μειωμένη χορηγία από την Κυβέρνηση.
«Η κυβέρνηση πρέπει να στηρίξει την Τοπική Αυτοδιοίκηση και να αποφεύγει πολιτικές που δυσχεραίνουν το έργο της. Χρειάζεται συλλογική προσπάθεια για να διευκολυνθεί η λειτουργία όλων μας», δήλωσε ο κ. Βύρας.
Συνεργασία με την Κυβέρνηση
Παρά τις δυσκολίες, υπάρχει συνεργασία με τον Υπουργό Εσωτερικών, Κωνσταντίνο Ιωάννου, και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, ο οποίος δέχθηκε πρόσφατα τον Πρόεδρο και αντιπροσωπεία της Ένωσης Δήμων. Ωστόσο, ο κ. Βύρας υπογράμμισε ότι τα ζητήματα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα, ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω προβλήματα.
«Η Κυβέρνηση πρέπει να καταλάβει ότι ευτυχισμένοι δημότες σημαίνουν ευτυχισμένοι πολίτες», κατέληξε.
Τα ζητήματα που ανέδειξε για άλλη μια φορά ο Πρόεδρος της Ένωσης Δήμων, Ανδρέας Βύρας, καταδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις σύγχρονες προκλήσεις και στα νέα δεδομένα που έφερε η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η συνεργασία της κεντρικής κυβέρνησης με τους Δήμους, με αμοιβαία κατανόηση και αποφασιστικότητα, είναι το κλειδί για την εξεύρεση βιώσιμων λύσεων.
