Με ένα πολύ επίκαιρο και ενδιαφέρον θέμα ασχολήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2016 ο θεσμός του Ελεύθερου Ζηνώνειου Πανεπιστημίου. Εισηγητής της 3ης διάλεξης ήταν ο πρώην Ευρωβουλευτής και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημογραφικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιαννάκης Μάτσης, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα των παραμέτρων του δημογραφικού προβλήματος στο πλαίσιο πιθανής λύσης του Κυπριακού.
«Στο θέμα του εποικισμού, ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Μάτσης, υπήρξαν σαφείς εντολές της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης να διαταχθεί η εξ υπουργών επιτροπή του Συμβουλίου να οργανώσει καταγραφή του πληθυσμού για να διαφανεί ο πραγματικός αριθμός των εποίκων και των γηγενών τουρκοκυπρίων. Μετά από πολυετείς προσπάθειες και με συνεχείς προβολές και αναλύσεις του Εποικισμού (πέραν τω 37 Συνεδρίων της Επιτροπής Προσφύγων και Δημογραφίας) επιτεύχθηκε η διερεύνηση του Θέματος με επιτόπου επίσκεψη τόσο στις Ελεύθερες όσο και στις Κατεχόμενες περιοχές του Ισπανού Γερουσιαστή Αλφόνσο Κουκό. Η πολυσέλιδη έκθεσή του αποτελούσε Ευαγγέλιο καταγραφής των πραγματικοτήτων και έγινε μάλιστα αποδεκτή ομόφωνα από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση το Σεπτέμβριο του 1992. Μόνο οι Τούρκοι Βουλευτές και ορισμένοι Άγγλοι την καταψήφισαν. Στο πρώτο άρθρο του διατακτικού μέρους του εγκριθέντος ψηφίσματος καλείτο να δώσει εντολή στην Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης να πραγματοποιήσει καταγραφή του πληθυσμού σε ολόκληρη την Κύπρο για να διαφανεί μεταξύ άλλων πόσοι ήταν οι εκ Τουρκίας έποικοι. Όπως ερμηνεύετο από το όλο πνεύμα της Έκθεσης Κουκό, το κυπριακό ήταν ανέφικτο να λυθεί από την παρουσία των εποίκων. Η έκθεση Κουκό (1992) αιφνιδίασε την Τουρκία, η οποία ανέμενε ότι θα είναι δυσμενής για αυτήν, πλην όμως, όχι στο βαθμό που διαπιστώθηκε μετά την παραλαβή της. Εμφατικά η αξιωματούχος του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας Veca Unal την χαρακτήρισε καταστροφική. Ενώ η κατάληξή του όπως παρουσιάσθηκε από την Έκθεση Κουκό θεωρείτο καταστροφική για την Τουρκία, η Κυπριακή Κυβέρνηση το αγνόησε παντελώς και το ερώτημα παραμένει αναπάντητο. Η έκθεση Laakso το 2003 υιοθέτησε την έκθεση Κουκό και η Ολομέλεια της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης διέταξε την εξ υπουργών επιτροπή να οργανώσει την καταγραφή του πληθυσμού. Αγνοήθηκε και αυτή».
«Η Τουρκοκυπριακή πλευρά, πρόσθεσε ο πρώην Ευρωβουλευτής, παρουσιάζει τον αριθμό των Τουρκοκυπρίων σε 220,000. Ο αριθμός αυτός κατατέθηκε στα Ηνωμένα Έθνη, χαρακτηρίζοντάς τους ως Τουρκοκύπριους πολίτες του ψευδοκράτους. Επιπρόσθετα θα δοθεί «λευκή ταυτότητα» σε περίπου 40,000 άτομα, στα οποία θα χορηγηθεί άδεια μόνιμης παραμονής που θα έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση για υπηκοότητα συν το χρόνο. Το θέμα που δημιουργείται είναι μεγάλης σημασίας. Αγνοούμε και παραβιάζουμε τις αποφάσεις της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης όπως εγκρίθηκαν στην έκθεση Cuco το 1992 μετά από 37 συνεδρίες της Επιτροπής Προσφύγων και Δημογραφίας και αγνοούμε τις ίδιες αποφάσεις της ίδιας επιτροπής που λήφθηκαν 11 χρόνια μετά όπως εκφράστηκαν στην έκθεση Laakso. Διαγράφουμε τη θέση της Κ.Σ. του Συμβουλίου της Ευρώπης που ζητά επίμονα και άμεσα να γίνει απογραφή του πληθυσμού για να διαφανεί πόσοι είναι οι νόμιμοι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι και πόσοι είναι οι εξ’ Ανατολίας έποικοι. Την ίδια θέση ανέλαβε και η Commission το 2005 εκ μέρους της Ε.Ε.».
Την όλη εκδήλωση, αλλά και τη συζήτηση που ακολούθησε με ερωτήσεις και σχόλια μεταξύ εισηγητή, ακροατών και παρευρισκομένων, συντόνισε ο Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Δημογραφικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής, κ. Ανδρέας Μορφίτης.
