Το έθιμο της «Λαμπρατζιάς», όπως έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, δεν συνιστά πλέον απλώς μια μορφή λαϊκής πολιτιστικής έκφρασης, αλλά μια πρακτική που ενέχει σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια των πολιτών, την κοινωνική συνοχή και την προστασία του περιβάλλοντος. Η ανεξέλεγκτη τέλεσή του συνδέεται άμεσα με φαινόμενα νεανικής παραβατικότητας, πράξεις βίας, καταστροφές δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας, χρήση εκρηκτικών και εύφλεκτων υλικών, καθώς και σοβαρά περιστατικά τραυματισμών και – δυστυχώς – απώλειας ανθρώπινων ζωών.
Το Κίνημα Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών έχει αναδείξει διαχρονικά – εδώ και δεκαετίες – τους σοβαρούς κινδύνους που απορρέουν από την απουσία ενός σαφούς και αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου γύρω από την τέλεση του συγκεκριμένου εθίμου και έχει επανειλημμένα ζητήσει από την Πολιτεία να προβεί σε αποφασιστικές ενέργειες για την αποκατάσταση της δημόσιας τάξης, της ευνομίας και της περιβαλλοντικής προστασίας. Τα τραγικά συμβάντα των τελευταίων ημερών – με αποκορύφωμα τον θάνατο νέου ανθρώπου – καταδεικνύουν, με τον πλέον οδυνηρό τρόπο, την επείγουσα ανάγκη για ριζική θεσμική παρέμβαση.
Η καύση ακατάλληλων ή τοξικών υλικών – όπως ξύλα με υπολείμματα χημικών, βερνίκια, κόλλες και πλαστικά – προκαλεί σοβαρή ατμοσφαιρική ρύπανση, με άμεσες συνέπειες για τη δημόσια υγεία, ιδίως για τις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με προβλήματα υγείας. Παράλληλα, η ανεξέλεγκτη συλλογή ξυλείας οδηγεί σε υλοτομία, περιβαλλοντική υποβάθμιση και απώλεια βιοποικιλότητας. Η πρόκληση πυρκαγιών και οι ζημιές σε κοινωφελείς υποδομές υποσκάπτουν το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης στις τοπικές κοινωνίες.
Το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας, με τη συμμετοχή ανηλίκων σε βίαιες συμπλοκές, την ανεξέλεγκτη χρήση κροτίδων και την επιθετική συμπεριφορά μεταξύ «αντιπάλων» ομάδων, αποτελεί πλέον ένα κοινωνικό πρόβλημα, που δεν μπορεί να παραμένει στο περιθώριο με ευχές και αποσπασματικές κινήσεις. Χρειάζεται στρατηγική πρόληψης, παιδεία και κοινή ευθύνη.
Απαιτείται, συνεπώς, μια σύγχρονη και ρεαλιστική προσέγγιση, με θεσμικές παρεμβάσεις και συντονισμένες πολιτικές που να εστιάζουν: στην αυστηρή οριοθέτηση και εποπτεία της τέλεσης του εθίμου, μέσω νομικής ρύθμισης και της ενεργού εμπλοκής της τοπικής αυτοδιοίκησης και της αστυνομίας; στην ενίσχυση προγραμμάτων πρόληψης της νεανικής παραβατικότητας, με έμφαση στην ενδυνάμωση του ρόλου των σχολείων, των τοπικών φορέων και της οικογένειας; στην απαρέγκλιτη εφαρμογή της νομοθεσίας όσον αφορά την κατοχή, πώληση και χρήση κροτίδων, καθώς και την παραδειγματική τιμωρία όσων εμπλέκονται. Στην περιβαλλοντική και υγειονομική εκπαίδευση των πολιτών, με στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης καθώς και στην ενθάρρυνση εναλλακτικών, ασφαλών και δημιουργικών μορφών εορτασμού του Πάσχα, που να συνδέουν τον πολιτισμό με την υπευθυνότητα, την κοινοτική συνοχή και την περιβαλλοντική ευαισθησία.
Η προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αποτελεί σημαντικό πυλώνα της ταυτότητάς μας. Δεν μπορεί, όμως, να προτάσσεται έναντι της ανθρώπινης ζωής, της ασφάλειας των πολιτών και της περιβαλλοντικής προστασίας. Η Πολιτεία καλείται να αναλάβει τον ρόλο που της αναλογεί, διαμορφώνοντας ένα πλαίσιο σύγχρονης, υπεύθυνης και παιδευτικής προσέγγισης απέναντι στα έθιμα – με γνώμονα όχι μόνο το παρελθόν, αλλά κυρίως το μέλλον, υιοθετώντας πολιτικές που να ισορροπούν ανάμεσα στην πολιτισμική ταυτότητα και τη σύγχρονη ανάγκη για ασφάλεια, βιωσιμότητα και κοινωνική υπευθυνότητα. Δεν μπορούμε να τιμούμε τα έθιμα όταν αυτά λειτουργούν ως μηχανισμός κινδύνου και κοινωνικής αποσταθεροποίησης. Οφείλουμε να τα επανανοηματοδοτήσουμε, με γνώμονα όχι μόνο το παρελθόν, αλλά – κυρίως – το μέλλον των παιδιών μας.
Κατερίνα Χατζηστυλλή
Αντιπρόεδρος Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασίας Πολιτών
Δημοτική Σύμβουλος Δήμου Στροβόλου
