Το μεγάλο στοίχημα της υλοποίησης της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα καλεστούν να κερδίσουν σε λίγους μόλις μήνες από σήμερα, Δήμοι και Κοινότητες. Σημαντική πρόκληση για τη νέα τάξη πραγμάτων αποτελεί, μεταξύ άλλων, η ομαλή συνένωση και στη συνέχεια λειτουργία των νέων Δήμων. Η Λευκωσία θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη συνένωση, αφού θα ενωθούν κάτω από την ομπρέλα της τέσσερις μεγάλοι Δήμοι: η Λευκωσία, η Έγκωμη, η Αγλαντζιά και ο Άγιος Δομέτιος.
Για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, την προεργασία και το στάδιο στο οποίο βρίσκονται οι διαδικασίες για μετάβαση στη νέα τάξη πραγμάτων (και όχι μόνο), μίλησε η Δημοτική Γραμματέας του Δήμου Λευκωσίας, Μύρια Πηλακούτα-Πολυδωρίδη, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην ιστοσελίδα της Αυτοδιοίκησης.
- Τι σημαίνει πρακτικά η συνένωση τεσσάρων μεγάλων Δήμων κάτω από την ομπρέλα του Δήμου Λευκωσίας;
Nαι σε τρείς μήνες προχωρούμε με συνένωση των 4 Δήμων. Αυτό είναι ίσως και η μεγαλύτερη πρόκληση μεταξύ των δημαρχούμενων περιοχών στην τοπική αυτοδιοίκηση που επιχειρείται, καθώς πλέον ο Δήμος αποκτά μεγέθη τόσο χορογραφικά όσο και πληθυσμιακά που να τον καθιστούν όντως Μητροπολιτικό Δήμο. Κατά συνέπεια αυτό σημαίνει ότι συνενώνονται και οι υπηρεσίες τους. Εργαζόμαστε εντατικά ώστε να ενοποιηθούν οι υπηρεσίες και τα λογισμικά για να μπορέσει η υπηρεσία να εξυπηρετήσει το δημότη από την πρώτη μέρα της ενοποίησης.
- Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι διαδικασίες από πλευράς Δήμου Λευκωσίας;
Όπως έχω αναφέρει και πιο πριν στόχος μας είναι ο Δήμος Λευκωσίας την 1η Ιουλίου, 2024 να μπορέσει να λειτουργήσει κανονικά. Για να είναι τούτο εφικτό προχωρήσαμε στην σύσταση ομάδας τεχνοκρατών για κάθε θεματική (συστήματα, λογιστήρια, τέλη, καθαριότητα, συντήρηση, πράσινο πολιτιστικά κλπ) από όλους τους εμπλεκομένους Δήμους, η οποία μαζί και με εξωτερικούς συνεργάτες εργάζεται επίμονα και μεθοδικά προς αυτή την κατεύθυνση. Ταυτόχρονα, έχουν καταγραφεί όλες οι κτηριακές εγκαταστάσεις των 4 Δήμων και έχει γίνει μια πρώτη αξιολόγηση όσον αφορά την κατάσταση τους, για να μπορέσουμε να στεγάσουμε τις υπηρεσίες του Δήμου. Δυστυχώς δεν μπορούμε να κρατήσουμε όλες μας τις υπηρεσίες σε ένα χώρο, το οποίο θα ήταν και το πιο λειτουργικό για την υπηρεσία. Θα αξιοποιηθεί το Δημοτικό Μέγαρο Αγίου Δομετίου και οι κτηριακές εγκαταστάσεις του Νέου Δημοτικού Μεγάρου Λευκωσίας όπως και των κτηρίων πέριξ.
Επιπλέον, από την 1η Ιουλίου 2024 έχει προγραμματιστεί η λειτουργία τεσσάρων γραφείων Εξυπηρέτησης του Δημότη, ένα για κάθε δημοτικό διαμέρισμα στο οποίο θα εδρεύει και το γραφείο του Αντιδημάρχου.
Σε ότι αφορά το γενικότερο θέμα της αποκομιδής των σκυβάλων βρίσκεται στο τελικό στάδιο μελέτη για την καλύτερη και οικονομικότερη διαμόρφωση των δρομολογίων, ενώ παράλληλα η υπηρεσία σε συνεργασία με εξωτερικό σύμβουλο αναλύει τις ανάγκες και εργάζεται εντατικά για την εισαγωγή ενός νέου μοντέλου «Πληρώνω όσο Πετώ» σε όλη την επικράτεια του νέου Δήμου από το 2025. Την ίδια ώρα πιστεύω ότι είναι σημαντικό να λεχθεί ότι προγραμματίζουμε μέσω του Αναπτυξιακού Προγράμματος ΘΑλΕΙΑ 2021-2027, το οποίο χρηματοδοτείται από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ στην Κύπρο, την δημιουργία σταθμού μεταφόρτωσης σκυβάλων. Ο συγκεκριμένος σταθμός θα βοηθήσει όχι μόνο το διευρυμένο πλέον Δήμο Λευκωσίας αλλά και τους Δήμους Στροβόλου και Λακατάμιας με τους οποίους έχουμε συνεργαστεί στην υποβολή κοινής στρατηγικής για την προγραμματική ΟΧΑ 2021-2027. Παράλληλα, εξετάζεται σε συνάρτηση με τα πιο πάνω, το θέμα της ανανέωσης του στόλου των οχημάτων τα οποία θα μπορέσουν να αποφέρουν σημαντικές εξοικονομήσεις στο κόστος του δήμου. Όλα αυτά πιστεύουμε ότι βοηθούν το Δήμο στη μετάβαση στο αύριο. Ο στόχος μας παραμένει ο ίδιος και είμαστε απόλυτα προσηλωμένοι σε αυτόν: Δομές, υποδομές και οργάνωση για την καλύτερη εξυπηρέτηση του δημότη.
- Κατά την άποψη σας, ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσετε την επόμενη της μεταρρύθμισης;
Όπως κάθε νέα αρχή, είναι λογικό να βρεθούμε αντιμέτωποι με προκλήσεις και δυσκολίες στην πορεία υλοποίησης της μεταρρύθμισης. Κανένας δεν ισχυρίστηκε ότι είναι εύκολο εγχείρημα γι’ αυτό και εργαζόμαστε με πλήρη αίσθηση ευθύνης για την εφαρμογή των προνοιών της νομοθεσίας. Είναι εδώ που είναι σημαντική η οικονομική βοήθεια από το κράτος, ώστε αφενός να στηθεί πάνω σε γερά θεμέλια ο νέος Δήμος για να λειτουργεί απρόσκοπτα και αφετέρου να είναι οικονομικά αυτόνομος ώστε να μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος των δημοτών του. Αναφορικά με τους οικονομικούς πόρους των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης σας παραπέμπω στο Άρθρο 9 του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης: «οι οικονομικοί πόροι των τοπικών αρχών πρέπει να είναι ανάλογοι με τις ευθύνες που προβλέπει το Σύνταγμα και ο νόμος», ενώ παρακάτω αναφέρει ότι «τα οικονομικά συστήματα στα οποία βασίζονται οι διαθέσιμοι στις τοπικές αρχές πόροι πρέπει να είναι αρκετά ποικίλης και ευέλικτης φύσης για να μπορούν οι αρχές αυτές να συμβαδίζουν, κατά το δυνατόν, με την πραγματική εξέλιξη του κόστους εκπλήρωσης των καθηκόντων τους». Είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι δήμοι να έχουν τους δικούς τους πόρους τους οποίους να διαθέτουν μέσα στο πλαίσιο των εξουσιών τους. Η κυβερνητική χορηγία είναι σημαντικό να είναι ανάλογη με τις ευθύνες που καλείται η τοπική αρχή να αναλάβει και να διανέμεται ανάλογα και με τις ανάγκες μιας πόλης αλλά και τις ιδιαιτερότητες που την χαρακτηρίζουν. Η Λευκωσία ως πρωτεύουσα αποτελεί το διοικητικό κέντρο της Κύπρου-αριθμητικά σε κατοίκους δεν αντιπροσωπεύει τον αριθμό των εργαζομένων, των επισκεπτών που δέχεται καθημερινά, ενώ παράλληλα είναι και η τελευταία μοιρασμένη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με ό,τι αυτό συνεπάγεται η ύπαρξη μιας πράσινης γραμμής τόσο από πλευράς κτηριακών υποδομών όσο και από πλευράς των καθημερινών παράνομων διελεύσεων. Είναι σημαντικό η πρωτεύουσα, η οποία ας σημειωθεί δεν διαθέτει θάλασσα και παραλίες, ξενοδοχεία και λιμάνι τα οποία ως γνωστό αποφέρουν σημαντικά έσοδα, να έχει την οικονομική ευρωστία να ανταπεξέλθει στο ρόλο που διαδραματίζει ως πρωτεύουσα/διοικητικό κέντρο.
Εσωτερικά, θα έλεγα ότι το πιο σημαντικό στο οποίο πρέπει ως Διοίκηση να εστιάσουμε είναι στο να κατευνάσουμε τις ανησυχίες και το αίσθημα ανασφάλειας και αβεβαιότητας που πιθανόν να διακατέχει τόσο τους δημότες μας όσο και το προσωπικό μας. Είναι για αυτό που επενδύουμε στα σεμινάρια διαχείρισης της αλλαγής μεταξύ του προσωπικού και των 4 Δήμων. Είναι πολύ σημαντικό όλοι οι εμπλεκόμενοι να κατανοήσουμε ότι το όποιο αποτέλεσμα θα είναι προϊόν συλλογικής και επίμονης προσπάθειας. Θεωρώ ότι η συλλογικότητα και η εποικοδομητική συνεργασία έχουν τη δύναμη να υπερκεράσουν τα όποια εμπόδια στην υλοποίηση της διαδικασίας. Επιπλέον είναι πολύ σημαντικό όλοι οι δημότες να νιώσουν ότι είναι πλέον δημότες του νέου σχήματος που λέγεται Δήμος Λευκωσίας και προς τούτο θα ξεκινήσουμε ενημέρωση των δημοτών.
- Ως Δημοτική Γραμματέας του Δήμου Λευκωσίας, έχετε ήδη αναλάβει μεγάλο «βάρος» αυτής της προσπάθειας. Θεωρείτε ότι σας δόθηκαν τα κατάλληλα «εργαλεία» και «μέσα» για υλοποίηση του στόχου;
Δεν θα το έθετα με αυτό τον τρόπο, δηλαδή ως βάρος. Οι διευθυντικές θέσεις σε οποιοδήποτε οργανισμό συνεπάγονται μεν σκληρή δουλειά αλλά θα έλεγα ότι περισσότερο αυτό που κυριαρχεί είναι το αίσθημα της ευθύνης. Έχω την πεποίθηση γενικότερα ότι πολλές φορές στην πορεία υλοποίησης ενός εγχειρήματος, όσα εργαλεία κι αν σου δοθούν, πάντα υπάρχει έδαφος για ακόμα περισσότερα.
Το σίγουρο όμως είναι ότι η υλοποίηση της μεταρρύθμισης χρειάζεται κονδύλια τα οποία οι Δήμοι δυστυχώς δεν διαθέτουν και για τα οποία αναμένουμε τη στήριξη του κράτους. Για παράδειγμα θα ήταν προτιμότερο όλες οι υπηρεσίες του νέου δήμου να ήταν στεγασμένες σε ένα χώρο. Δεν υπάρχει αυτή η ευχέρεια διότι τα κτήρια του Δήμου Έγκωμης και Αγλαντζιάς είτε δεν είναι ιδιόκτητα είτε δεν είναι κατάλληλα για χρήση και απαιτείται οικονομική βοήθεια του κράτους για να μπορέσουμε να επιδιορθώσουμε ή να διαμορφώσουμε υφιστάμενα κτήρια των δήμων Λευκωσίας και Αγίου Δομετίου για να στεγαστούν τουλάχιστον οι υπηρεσίες μαζί. Αυτό, αντιλαμβάνεστε πέραν των χρημάτων προαπαιτεί και χρόνο και αυτό δεν είναι εύκολο δεδομένου ότι οι αλλαγές θα πρέπει να γίνουν έγκαιρα και εν πάση περιπτώσει παράλληλα και ενόσω πολλές φορές το προσωπικό θα εργάζεται σε αυτούς χώρους. Ταυτόχρονα, πρέπει να διατεθούν σημαντικά κονδύλια για τη διαμόρφωση των χώρων που θα φιλοξενούν τον μηχανοκίνητο στόλο του νέου δήμου, κονδύλια για εξωτερικούς συνεργάτες/συμβούλους, κονδύλια για την εκπαίδευση και ενημέρωση του προσωπικού και επίσης εξίσου σημαντικό κονδύλι για ενημέρωση των δημοτών και της ετοιμασίας των 4 γραφείων εξυπηρέτησης του δημότη. Εννοείται ότι μεγάλο στοίχημα αποτελεί η συντήρηση των κτηρίων που παραλαμβάνει ο δήμος και η σωστή διαχείριση της δημοτικής περιουσίας.
- Πως θα επωφεληθούν οι δημότες από τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;
Η τοπική αυτοδιοίκηση διαδραματίζει ένα κομβικό ρόλο κρίσιμης και καθοριστικής σημασίας καθώς προσφέρει κοινωφελείς υπηρεσίες. Το όραμα και ο στόχος μιας δημοτικής αρχής παραμένει πάντα ο ίδιος και δεν είναι άλλος απο την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών και ανέσεων στους δημότες. Τα οφέλη θα είναι πολλαπλασιαστικά με την πάροδο του χρόνου. Οι συγχωνεύσεις οργανισμών με βάση παραδείγματα στο εξωτερικό όσο και στον ιδιωτικό τομέα, παρόλο που αποτελούν δύσκολο εγχείρημα, ωστόσο αποδεικνύεται ότι σε βάθος χρόνου συνεπάγονται σημαντικές εξοικονομήσεις. Οι εξοικονομήσεις που αναμένεται να προκύψουν από τις συνενώσεις, θα επενδύονται πίσω στην πόλη.
Ο βασικός στόχος και η φιλοσοφία της μεταρρύθμισης θα έπρεπε να ήταν μεγαλύτεροι δήμοι άρα και πιο εύρωστοι οικονομικά δήμοι, με αρμοδιότητες που θα τον φέρνουν πιο κοντά στο δημότη ώστε να μπορεί να αφουγκράζεται και να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες και τις ανησυχίες του.
- Τα νομοσχέδια που ψηφίστηκαν από τη Βουλή τέθηκαν πολλές φορές στο επίκεντρο των συζητήσεων. Θεωρείτε ότι υπάρχουν αδυναμίες που θα επηρεάσουν την πορεία της μεταρρύθμισης;
Όπως σας ανέφερα και πριν δεν μπορούμε να προδικάσουμε το αποτέλεσμα μιας νέας νομοθετικής μεταρρύθμισης. Το νομοσχέδιο έχει ψηφιστεί. Σαφώς και έχουν εντοπιστεί αδυναμίες και αυτές έχουν κοινοποιηθεί στο αρμόδιο Υπουργείο. Με την εφαρμογή της νομοθεσίας, διότι βρισκόμαστε ακόμα σε τροχιά υλοποίησης και με την πάροδο του χρόνου, η ανατροφοδότηση από τη λειτουργία του νέου Δήμου είναι που θα μας διαφωτίσει ως προς τι χρήζει βελτίωσης και αναλόγως το αρμόδιο Υπουργείο θα προχωρήσει αντιλαμβάνομαι με τις ανάλογες τροποποιήσεις.
Το νέο μοντέλο επιβάλλεται να εδράζεται σε νέες βάσεις και το ζητούμενο είναι να δοθούν όλα τα εργαλεία και εχέγγυα στους νέους Δήμους ώστε να καταστούν βιώσιμοι. Επιβάλλεται να διασφαλιστεί η χρηματοδότηση των αρμοδιοτήτων και των αναγκών της κάθε τοπικής αρχής λαμβάνοντας πάντα υπόψη και τις ιδιαιτερότητες που μπορεί να υπάρχουν. Οι Δήμοι δεν μπορούν να είναι επαίτες και ο κάθε Δήμαρχος και η κάθε δημοτική αρχή δεν πρέπει να εμφανίζεται ως επαίτης για να διεκδικήσει αυτά που θα τον βοηθήσουν να δουλέψει ο οργανισμός του ή για να του εγκρίνουν κάποιο έργο πιθανότατα εις βάρος κάποιου άλλου Δήμου. Θα πρέπει να υπάρξει η ανάλογη χρηματοδότηση προς τους Δήμους για να μπορεί να υποκαθιστούν το κράτος π.χ. κοινωνική πολιτική ή συντήρηση δρόμων και πεζοδρομίων. Από την στιγμή που γίνεται αποδεκτό ότι η Δημοτική Αρχή είναι πιο κοντά στο πολίτη και μπορεί να τον εξυπηρετήσει με πιο άμεσο τρόπο, τότε θα πρέπει να παραχωρούνται και τα ανάλογα κονδύλια. Η τοπική αυτοδιοίκηση και ρόλο έχει και στόχο. Για όλα αυτά θα πρέπει να υπάρξει η ανάλογη οικονομική αυτονομία ώστε να αποφευχθούν πρακτικές του παρελθόντος οι οποίες έχουν αποτύχει και οδήγησαν τελικά στην ανάγκη της μεταρρύθμισης.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η τοπική διακυβέρνηση χρειάζεται μια πιο δεσμευτική και εποικοδομητική συνεργασία με την κεντρική κυβέρνηση, ιδίως σε θέματα χρηματοδότησης.
Για παράδειγμα αυτή τη στιγμή στην Κύπρο η χορηγία του κράτους προς τους Δήμους παραμένει στα επίπεδα που ήταν πριν από την κρίση του 2013. Είμαστε της άποψης ότι όχι μόνο έπρεπε να τύχει της ανάλογης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής αλλά θα έπρεπε να αυξηθεί λαμβάνοντας υπόψη τις νέες αρμοδιότητες. Π.χ. Με το νέο νομοσχέδιο παραχωρούνται νέες αρμοδιότητες στους Δήμους, όπως η συντήρηση του οδικού δικτύου το οποίο εμείς έχουμε κοστολογήσει ως μια αρμοδιότητα με κόστος της τάξης των 1,6εκ ετησίως, για το οποίο δεν έχουμε μέχρι σήμερα κάποια ένδειξη ως προς την επιπρόσθετη χορηγία που θα δοθεί για να το καλύψει. Όλα αυτά αντιλαμβάνεστε δημιουργούν μια επιπρόσθετη ανησυχία κατά πόσο ο Δήμος θα μπορέσει όντως να είναι βιώσιμος.
- Γνωρίζουμε ότι ο Δήμος Λευκωσίας είναι ίσως ο μοναδικός Δήμος της Κύπρου που κατάφερε μέχρι σήμερα να αναπτύξει και να λειτουργήσει αρκετά τεχνολογικά προγράμματα κάτι που την κατατάσσει μια από τις πιο έξυπνες πόλεις της Ευρώπης. Πιστεύετε ότι η μεταρρύθμιση θα φέρει το νέο Δήμο πιο κοντά στην τεχνολογία;
Στην σύγχρονη εποχή ο μετασχηματισμός των πόλεων και η προσαρμογή στις νέες συνθήκες είναι η μεγαλύτερη πρόκληση με την οποία σίγουρα θα αναμετρηθούν οι νέοι Δήμοι. Στην προσπάθεια επίτευξης του στόχου των βέλτιστων και ποιοτικότερων υπηρεσιών προς το δημότη δεν θα μπορούσε να μην αξιοποιηθεί η τεχνολογία η οποία έχει τόσα πολλά να προσφέρει. Ευελπιστούμε ότι η αξιοποίηση των κονδυλίων μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα βοηθήσει τους Δήμους αλλά και το κράτος γενικότερα να εκσυγχρονιστεί στον τομέα αυτό μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Πιστεύω η περίοδος που διανύσαμε κατά το Covid19 κατέδειξε την ανάγκη να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση εξού και η ΕΕ προχώρησε με την διάθεση προς τα κράτη μέλη σημαντικών κονδυλίων μέσα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ευελπιστούμε ότι το κράτος θα διαθέσει τους απαραίτητους πόρους ώστε με αφορμή και τη μεταρρύθμιση να μας φέρει ένα βήμα πιο κοντά στην ψηφιοποίηση όλων των λειτουργιών του Δήμου, ώστε να περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό η γραφειοκρατία και να διευκολυνθούν οι δημότες όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών, υποβολή παραπόνων καθώς και η πρόσβαση τους σε ενημέρωση, έντυπα και αιτήσεις χωρίς να είναι απαραίτητη η μετάβασή τους στα γραφεία του Δήμου. Την ίδια ώρα, όπως σωστά αναφέρατε, ο Δήμος Λευκωσίας έχει επενδύσει με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση στο έργο της έξυπνης πόλης. Τα συστήματα της έξυπνης πόλης τα οποία βρίσκονται σε εφαρμογή στη Λευκωσία, έχουν ως στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών της. Μέσα απο έξυπνα συστήματα στάθμευσης, αισθητήρων πληρότητας υπογειοποιημένων κάδων και μη, περιβαλλοντικούς αισθητήρες και αισθητήρες ηχορύπανσης, στοχεύουμε στο να κάνουμε την καθημερινότητα μας ευκολότερη και σαφώς καλύτερη. Το μέτρο σύγκρισης μας είναι πρότυπα αστικά μοντέλα αυτοδιοίκησης του εξωτερικού, αλλά και οι αρχές της ΕΕ όσον αφορά την περιφερειακή της πολιτική και την τοπική αυτοδιοίκηση, στα οποία αν προσέξετε κυριαρχεί η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
- Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να στείλετε ενόψει της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;
Το δικό μου μήνυμα είναι μήνυμα αισιοδοξίας ότι η 1η Ιουλίου θα είναι η απαρχή μιας νέας πορείας για το διευρυμένο πλέον Δήμο Λευκωσίας, όπου απώτερος στόχος θα είναι η καλύτερη ποιότητα ζωής για το δημότη της Λευκωσίας όπου και να κατοικεί. Θα ήθελα να δω μια πόλη πράσινη, φιλική εύκολα προσβάσιμη για όλους και σύγχρονη. Ως υπηρεσία θέλω να εκφράσω την αισιοδοξία μας αλλά και την αποφασιστικότητά μας για την πετυχημένη υλοποίηση της μεταρρύθμισης. Οι μεταρρυθμίσεις και οι αλλαγές είναι αυτές που έχουν οδηγήσει την ανθρωπότητα και την κοινωνία στην εξέλιξη και στον εκσυγχρονισμό. Όπου επίκεντρο είναι ο άνθρωπος και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του το αποτέλεσμα είναι πάντα θετικό.
