Γράφει ο Νίκος Γ. Σύκας
Οι ανακαλύψεις του σιδήρου, του ατμού, της τυπογραφίας, του άνθρακα, του τηλεφώνου, των υπολογιστών και, πιο πρόσφατα, της τεχνολογίας ψηφιακής πληροφορίας, είναι μερικές από τις βασικές καινοτομίες που έχουν πυροδοτήσει τη συνεχιζόμενη μεγέθυνση της παγκόσμιας οικονομίας.
Η διατήρηση της απεριόριστης μεγέθυνσης με δεδομένο τον περιορισμό των πόρων απαιτεί συνεχούς κύκλους καινοτομιών που σηματοδοτούν αλλαγή Υποδείγματος. Οι υπάρχουσες στρατηγικές δεν έχουν κατορθώσει να ανταποκριθούν στην πρόκληση της μακροχρόνιας αειφορίας.
Η διατήρηση της συνεχούς μεγέθυνσης απαιτεί να γίνονται όλο και συντομότερα τα χρονικά διαστήματα μεταξύ διαδοχικών, σημαντικών καινοτομιών. Έτσι, οι ανακαλύψεις, οι προσαρμογές και οι καινοτομίες που προκαλούν αλλαγές Υποδείγματος πρέπει να πραγματοποιούνται διαρκώς γρηγορότερα. Πρέπει να καινοτομούμε με συνεχώς υψηλότερο ρυθμό. Μια σημαντική καινοτομία, που πριν χίλια και πλέον χρόνια ίσως αποκτούσε αιώνες για να εξελιχθεί, τώρα ίσως χρειάζονται μόνο τριάντα χρόνια. Σύντομα θα χρειάζονται είκοσι, κατόπιν δεκαπέντε κ.ο.κ. Η συνεχής μεγέθυνση και η επακόλουθη διαρκής μεγαλύτερη επιτάχυνση του ρυθμού της ζωής έχουν θεμελιώδεις συνέπειες για ολόκληρο τον πλανήτη. Μπορούμε να έχουμε το είδος της σφύζουσας, καινοτόμου, δημιουργικής κοινωνίας που την καθοδηγούν οι ιδέες και η δημιουργία πλούτου, όπως εκδηλώνεται από τις καλύτερες πόλεις και κοινωνικούς οργανισμούς του κόσμου μας;
Οι πόλεις έχουν αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και, καθώς είναι πολύπλοκα προσαρμοστικά συστήματα, εξελίσσονται διαρκώς. Όσο μεγαλύτερη είναι η πόλη τόσο περισσότερο καινοτόμο «κοινωνικό κεφάλαιο» δημιουργείται, οπότε τόσο περισσότερα κατέχει, παράγει και καταναλώνει ο μέσος πολίτης, είτε πρόκειται για αγαθά, για πόρους ή για ιδέες. Παράλληλα επιτυγχάνεται αύξηση των οικονομιών κλίμακας όσον αφορά τις υποδομές.
Όπως αναφέρει ο Geoffrey West στο βιβλίο του Κλίμακα «Η πόλη ως μηχανή κοινωνικής αλλαγής και αυξανόμενης ευημερίας αποτελεί έναν από τους αληθινά μεγάλους θριάμβους της καταπληκτικής ικανότητάς μας να σχηματίζουμε κοινωνικές ομάδες και να αξιοποιούμε συλλογικά της οικονομίες κλίμακας […] Όσο μεγαλύτερη είναι η πόλη τόσο περισσότερο το άτομο κερδίζει, δημιουργεί, καινοτομεί και αλληλεπιδρά. Και όλα αυτά, με κόστος που απαιτεί λιγότερες υποδομές και ενέργεια κατά κεφαλήν».
Είναι ανάγκη να αναπτυχθεί μια μεγάλη ενιαία θεωρία της αειφορίας, ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις τρομερές απειλές που βρίσκονται ενώπιόν μας. Οι προσεγγίσεις και τα εργαλεία του 20ου αιώνα δεν έχουν κατορθώσει να αξιοποιήσουν τις τεράστιες δυνατότητες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης αλλά και το ουσιώδες χαρακτηριστικό των πολύπλοκων προσαρμοστικών συστημάτων: τη διάχυτη διασύνδεση και αλληλεξάρτηση της ενέργειας, των πόρων και των περιβαλλοντικών, οικολογικών, οικονομικών κοινωνικών και πολιτιστικών συστημάτων.
Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει ένα νέο Μοντέλο Καινοτομίας το οποίο:
1. Επιταχύνει την ανάπτυξη σημαντικών καινοτομιών. Από τα τρισεκατομμύρια σκέψεων, ιδεών, εικασιών και προτάσεων για νέες μηχανές, νέα προϊόντα και νέες θεωρίες, μόνο μια απειροελάχιστη μειονότητα οδηγεί τελικά σε κάτι σημαντικό.
2. Ενισχύει τη διατηρήσιμη ανάπτυξη, βοηθώντας τους οργανισμούς να παράγουν συνεργιστικά οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αξία.
Το πρότυπο αυτό εργαλείο μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς –δημόσια διοίκηση, επιχειρήσεις, επιστημονική έρευνα– και σε όλες τις κλίμακες.
Τα νέο Υπόδειγμα Καινοτομίας θα παρουσιαστεί σύντομα σε συνέδρια και ημερίδες στην Κύπρο, την Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Τόσο το θεωρητικό πλαίσιο όσο και τα πεδία και οι τρόποι εφαρμογής του νέου Συστήματος Καινοτομίας εξηγούνται αναλυτικά σε ένα πρακτικό Οδηγό που θα κυκλοφορήσει περί τα τέλη του 2018.
Ο Νίκος Γ. Σύκας είναι Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας
