Η μετάβαση στο σύστημα «Πληρώνω Όσο Πετώ» αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αλλαγές που καλείται να εφαρμόσει η Κύπρος στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων. Η πορεία προς την εφαρμογή του προγράμματος δεν είναι εύκολη, καθώς παραμένουν κρίσιμα ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν πριν ξεκινήσει στην πράξη.
Οι αρχικές προθεσμίες δεν τηρήθηκαν και οι δήμοι ξεκαθαρίζουν ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν όσο εξακολουθούν να υπάρχουν ανοικτές εκκρεμότητες. Αυτές αφορούν κυρίως τις απαιτούμενες υποδομές για τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων, τη χρηματοδότηση της μετάβασης και τις αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Παρότι έχουν τεθεί νέα χρονοδιαγράμματα — με στόχο έναρξης από τους μεγάλους παραγωγούς τον Ιανουάριο του 2026 και στα νοικοκυριά δύο χρόνια αργότερα — οι δήμοι τονίζουν ότι δεν μπορούν ακόμη να τοποθετηθούν για το «πότε» και το «πώς». Όπως υπογραμμίζουν, πρέπει πρώτα να οριστικοποιηθούν όλα τα ανοιχτά θέματα ώστε το πρόγραμμα να εφαρμοστεί με συνέπεια και χωρίς προβλήματα.
Δήμοι: Δεν προχωρούν αν δεν λυθούν οι εκκρεμότητες
Οι τοπικές αρχές επιμένουν ότι, χωρίς επίλυση των εκκρεμοτήτων, το σύστημα δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Παρότι λειτουργεί ομάδα εργασίας μεταξύ της Ένωσης Δήμων και του αρμόδιου Υπουργείου, η οποία έχει ήδη κατηγοριοποιήσει τα θέματα και τα επεξεργάζεται, αρκετά παραμένουν ανοιχτά.
Οι εκκρεμότητες αφορούν υποδομές, χρηματοδότηση, διαδικαστικές ρυθμίσεις και ζητήματα νομοθεσίας. Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε, οι δήμοι ζητούν συγκεκριμένες και ολοκληρωμένες λύσεις, υπογραμμίζοντας πως χωρίς αυτές ενδέχεται να αυξηθεί το κόστος και να παρουσιαστούν δυσλειτουργίες, που θα υπονόμευαν τον στόχο του μέτρου.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις υποδομές χωριστής συλλογής — κυρίως των οργανικών αποβλήτων — καθώς και στην εξασφάλιση του απαραίτητου εξοπλισμού και προσωπικού για πρακτική εφαρμογή και έλεγχο. Σύμφωνα με τους δήμους, χωρίς σαφές πλαίσιο και διαθέσιμες λύσεις για κάθε ρεύμα αποβλήτων, δεν μπορεί να επιτευχθεί ομαλή μετάβαση ούτε τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Το οικονομικό σκέλος παραμένει επίσης καθοριστικό. Οι τοπικές αρχές θεωρούν ότι τα προβλεπόμενα κονδύλια δεν επαρκούν για αγορά εξοπλισμού και στελέχωση με επιθεωρητές. Αν και το Υπουργείο αναγνωρίζει την ανάγκη πρόσθετης στήριξης, οι δήμοι αναμένουν συγκεκριμένες αποφάσεις. Παράλληλα, παραμένουν ανοιχτές ορισμένες ρυθμίσεις σε νομοθετικό επίπεδο, οι οποίες πρέπει να οριστικοποιηθούν πριν ξεκινήσει η εφαρμογή.
Πορεία προετοιμασίας και επόμενα βήματα
Το Τμήμα Περιβάλλοντος αναγνωρίζει ότι η διαδικασία εφαρμογής είναι σύνθετη και χρονοβόρα, τονίζει όμως ότι έχουν γίνει ουσιαστικά βήματα τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην προετοιμασία των απαιτούμενων μηχανισμών και υποδομών. Η πλειονότητα των τοπικών σχεδίων δράσης έχει ολοκληρωθεί, ενώ οι σχετικές κανονιστικές ρυθμίσεις έχουν διαβιβαστεί στη Νομική Υπηρεσία για έλεγχο.
Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκονται οι διαδικασίες προμήθειας εξοπλισμού και η ενίσχυση των υποδομών διαχείρισης οργανικών αποβλήτων. Το κράτος προωθεί την αναβάθμιση και δημιουργία νέων μονάδων, ενώ υπάρχουν και ιδιωτικές εγκαταστάσεις που μπορούν να υποστηρίξουν το αρχικό στάδιο εφαρμογής.
Σε επίπεδο χρηματοδότησης, έχουν εξασφαλιστεί ευρωπαϊκοί πόροι ύψους €25 εκατομμυρίων, με στόχο πρώτα να αξιοποιηθεί το υφιστάμενο ποσό και, εφόσον απαιτηθεί, να εξεταστεί πρόσθετη στήριξη.
Το Τμήμα επισημαίνει ότι υπάρχει ήδη επαρκής ενδιάμεση δυνατότητα διαχείρισης για να ξεκινήσει το σύστημα στους μεγάλους παραγωγούς, μέσω ιδιωτικών μονάδων, υφιστάμενων εγκαταστάσεων και εξοπλισμού που έχει αποκτηθεί από το κράτος, ιδιαίτερα σε περιοχές με έντονη τουριστική δραστηριότητα.
Η σταδιακή εφαρμογή θεωρείται αναγκαία ώστε οι τοπικές αρχές να έχουν τον απαιτούμενο χρόνο να προμηθευτούν εξοπλισμό, να στελεχωθούν και να οργανώσουν τις υπηρεσίες τους πριν από την πλήρη εφαρμογή.
Η επόμενη μέρα
Είναι σαφές ότι η μετάβαση στο «Πληρώνω Όσο Πετώ» αποτελεί αναγκαία εξέλιξη για μια πιο σύγχρονη και αποτελεσματική διαχείριση αποβλήτων, στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της χώρας. Ωστόσο, η εφαρμογή του απαιτεί ξεκάθαρο πλαίσιο, ολοκλήρωση των εκκρεμοτήτων, επενδύσεις και ενημέρωση της κοινωνίας ώστε το σύστημα να λειτουργήσει αποδοτικά.
Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό για την ολοκλήρωση των απαραίτητων διαδικασιών, την ενίσχυση των υποδομών και την προετοιμασία των τοπικών αρχών. Η επιτυχία του εγχειρήματος θα εξαρτηθεί από τη συνεργασία κράτους και αυτοδιοίκησης, αλλά και από την προσαρμογή των πολιτών στο νέο μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων.
