Η γερμανική πόλη Κέμνιτς, η σλοβένικη Νόβα Γκόριτσα και η ιταλική Γκορίτσια έλαβαν τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2025 αφού έθεσαν ως απώτερο στόχο την ανάδειξη της κοινής ιστορίας και του πολιτισμού τους. Η Κύπρος θα μπορούσε να παραδειγματιστεί από τις φετινές πολιτιστικές πρωτεύουσες και τις προτεραιότητες τους.
Το Κέμνιτς, μία βιομηχανική πόλη της πρώην Ανατολικής Γερμανίας δεν δίστασε να προβάλει το παρελθόν της μέσα από το κυριότερο μνημείο της πόλης που είναι η προτομή του Καρλ Μαρξ. Παρ ’όλο που ο Γερμανός φιλόσοφος δεν είχε ιδιαίτερες σχέσεις με την πόλη, αφού γεννήθηκε στην πόλη Τριέρ και πέθανε στο Λονδίνο, η ηγεσία της Ανατολικής Γερμανίας τοποθέτησε το 1971 το εμβληματικό μνημείο στο κέντρο της πόλης.
Οι βιομηχανίες κλωστοϋφαντουργίας, σιδηροδρόμων και αυτοκινήτων ανέδειξαν την πόλη ως το βασικότερο βιομηχανικό κέντρο του 19ου αιώνα. Το σοσιαλιστικό κόμμα της πρώην Ανατολικής Γερμανίας αναγνώρισε το Κέμνιτς ως μεταλλευτικό κέντρο της εργατιάς και το μετονόμασε σε πόλη του Καρλ Μαρξ. Τα πλούσια σε κοιτάσματα ορυκτών μεταλλωρυχεία και ανθρακωρυχεία του απέδωσαν τον τίτλο «το σαξονικό Μάντσεστερ». Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την επανένωση της Γερμανίας αρχές της δεκαετίας του 1990 η πόλη επανάκτησε το αρχικό της όνομα Κέμνιτς που σημαίνει «Πέτρα» στις Σορβικές γλώσσες, αναγνωρίζοντας τις μεγάλες ποσότητες κοιτασμάτων άνθρακα στα ορυχεία της περιοχής.
Παρά το βαρύ κλίμα που επικρατεί στο Κέμνιτς και στην ανατολική Γερμανία με την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος AfD «Εναλλακτική για τη Γερμανία» η οργανωτική επιτροπή κατάφερε να κερδίσει τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας με το σλόγκαν «C the unseen” προβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στους επισκέπτες τη λιγότερο ορατή και αθέατη πλευρά της πόλης Chemnitz αλλά και της πρώην Ανατολικής Γερμανίας γενικότερα.
Οι διοργανωτές επιθυμούν να αναδείξουν το άγνωστο παρελθόν της πόλης τους ρίχνοντας άπλετο φως και στις πιο ταραχώδεις περιόδους της ιστορίας της, προσπαθώντας έτσι να ανατρέψουν το βαρύ κλίμα των τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων μέσω των πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Από την άλλη οι δίδυμες πόλεις Νόβα Γκόριτσα της Σλοβενίας και Γκορίτσια της Ιταλίας έγιναν γνωστές λόγω της επιρροής της δυναστείας των κόμηδων της Γκορίτσιας και του οίκου των Αψβούργων. Μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου η περιοχή κατακτήθηκε από τους Ιταλούς και μετονομάστηκε σε Γκορίτσια, παραμένοντας ιταλική μέχρι το πέρας του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου όπου ο πρώην ηγέτης της Γιουγκοσλαβίας Τίτο την μετονόμασε σε Νόβα Γκόριτσα. Τα νέα γεωγραφικά σύνορα χώρισαν οικογένειες και περιουσίες, προκάλεσαν αναστάτωση, επέφεραν έχθρα και μισαλλοδοξία και έλλειψη εμπιστοσύνης στην πρώην κοσμοπολίτικη περιοχή όπου οι κάτοικοι μιλούσαν Σλοβένικα, Ιταλικά και Γερμανικά.
Με την ένταξη της Σλοβενίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 και στη Ζώνη του Σένγκεν το 2007 οι δύο γειτονικές πόλεις αρχίσαν να χτίζουν την κοινή τους Ιστορία. Η συνεργασία των δύο τοπικών αρχών στους τομείς της ιστορίας και του πολιτισμού απέδωσε καρπούς, αφού κέρδισαν τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας με το έξυπνο σλόγκαν «η τελευταία μοιρασμένη πόλη της Ευρώπης», τίτλος που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και από κυπριακές υποψήφιες πόλεις για το 2030.
Η αρχιτεκτονική των κτήριών βρίσκεται στο επίκεντρο του πολιτιστικού προγράμματος με την ιταλική πόλη να προβάλλει τα πανέμορφα αρχαιά κτήρια των βασιλικών οίκων, ενώ η σλοβένικη Νόβα Γκόριτσα θα αναδείξει τη σημερινή χρήση των άλλοτε προπαρασκευασμένων σοσιαλιστικών κτηρίων.
Το σημείο όπου διαχωρίζονταν οι δύο πόλεις στο παρελθόν αποτέλεσε έμπνευση για το κοινό σλόγκαν «Χωρίς Σύνορα» θέλοντας με αυτό τον τρόπο να αποδείξουν ότι ο πολιτισμός, η ιστορία και η ειρήνη δεν γνωρίζουν πουθενά σύνορα.