Η Κύπρος, δυστυχώς, κάθε καλοκαίρι βρίσκεται αντιμέτωπη με την απειλή των πυρκαγιών ένα φαινόμενο που καταστρέφει χιλιάδες εκτάρια γης, απειλεί ζωές, αφαιρεί ζωές , αφανίζει περιουσίες και προκαλεί ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές και οικονομικές ζημιές. Η αντιμετώπιση αυτής της τραγικής πραγματικότητας δεν μπορεί να περιορίζεται στην εκ των υστέρων καταστολή από την Πυροσβεστική Υπηρεσία ή το Τμήμα Δασών. Η πρόληψη και η ετοιμότητα πρέπει να γίνουν υπόθεση όλων μας και πρωτίστως των τοπικών αρχών και των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, που βρίσκονται πιο κοντά στον πολίτη.
Ταυτόχρονα, η εκάστοτε κυβέρνηση φέρει την ύψιστη ευθύνη να διαμορφώσει και να εφαρμόσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική. Όχι αποσπασματικά μέτρα όταν η καταστροφή έχει ήδη συμβεί, αλλά προνοητικότητα, χρηματοδότηση, εκπαίδευση, εξοπλισμός και συνεχής αναβάθμιση των υποδομών. Ας γίνουμε, έστω και αργοπορημένα, προμηθείς κι όχι επιμηθείς. Ας αποβάλουμε από την κουλτούρα μας τη λογική του επιμηθέα και ας επενδύσουμε επιτέλους στη διαχρονική προστασία του τόπου μας.
Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην πρόληψη
Οι τοπικές αρχές μπορούν και πρέπει να αναλάβουν ουσιαστικό ρόλο στην πυροπροστασία. Ένα πρώτο σημαντικό βήμα είναι η συστηματική εκπαίδευση του προσωπικού εργατών και κοινοτικών υπαλλήλων σε βασικές τεχνικές πρόληψης και άμεσης παρέμβασης. Άνθρωποι που σήμερα ασχολούνται με την καθαριότητα πάρκων ή οδοστρωμάτων, μπορούν, με την κατάλληλη κατάρτιση, να αποτελέσουν την πρώτη γραμμή άμυνας, εξοικονομώντας πολύτιμο χρόνο μέχρι να φθάσουν τα ειδικά συνεργεία.
Ένα αξιόλογο παράδειγμα μας δίνεται από τη London Fire Brigade. Αντιλαμβανόμενη την αυξανόμενη απειλή των πυρκαγιών λόγω της κλιματικής αλλαγής, εκπαίδευσε δεκάδες μέλη της σε τεχνικές κατάσβεσης σε αγροτικές και ημι-δασικές περιοχές. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα περιλάμβαναν χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού όπως φορητοί προωθητές αέρα και σωλήνες πολλαπλών εκροών αλλά και αποστολές σε χώρες με εμπειρία σε δασικές πυρκαγιές, όπως η Καταλονία και το Northumberland. Μια τέτοια μεταφορά τεχνογνωσίας θα μπορούσε να υιοθετηθεί και στην Κύπρο, μέσα από διακρατικές συνεργασίες.
Πυροπροστασία με κοινωνική συμμετοχή
Ένας δεύτερος τομέας όπου η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να πρωτοστατήσει είναι η οργάνωση κοινοτήτων ανθεκτικών στη φωτιά. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, λειτουργεί εδώ και χρόνια το μοντέλο Fire Safe Councils, όπου δήμοι, πολίτες και ιδιωτικοί φορείς συνεργάζονται στη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, στην απομάκρυνση ξερής βλάστησης, και στην ενημέρωση των κατοίκων. Στην Καλιφόρνια, ένας τέτοιος μηχανισμός συντονίζει δεκαεπτά δήμους, με μετρήσιμα αποτελέσματα στη μείωση της καταστροφικότητας των πυρκαγιών.
Η Λευκωσία και οι κυπριακοί δήμοι μπορούν, σε συνεργασία με τους νέους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης και τα συμπλέγματα κοινοτήτων, να υιοθετήσουν παρόμοιες πρακτικές. Επιτροπές πυροπροστασίας, με ετήσια δράση και όχι μόνο εποχιακή, είναι απολύτως εφικτές και απαραίτητες.
Η συμβολή της τεχνολογίας
Η τεχνολογία μπορεί να λειτουργήσει ως πολύτιμος σύμμαχος. Στην Ελλάδα, έχουν ήδη ενταχθεί στη μάχη τα drones με θερμικές κάμερες, για την άμεση ανίχνευση εστιών φωτιάς, προτού γίνουν ανεξέλεγκτες. Ενώ πολύ πρόσφατα ο Δήμος Παραλιμνίου άρχισε την τοποθέτηση την εγκατάσταση 15 σταθμών ανίχνευσης πυρκαγιών όπου ο κάθε ένας από αυτούς μπορεί να ανιχνεύσει την πυρκαγιά σε απόσταση 15 χιλιομέτρων. Η υιοθέτηση αυτών των πρακτικών σε όλη την Κύπρο δεν είναι πολυτέλεια. Είναι αναγκαιότητα.
Η κοινωνία ως δύναμη πρόληψης
Τέλος, δεν πρέπει να υποτιμούμε τη σημασία της κοινωνικής ευαισθητοποίησης. Ενημερωτικές εκστρατείες στα σχολεία, συμμετοχή των πολιτών σε ασκήσεις εκκένωσης, δημιουργία εθελοντικών ομάδων πυροπροστασίας όλα αυτά ενισχύουν την ανθεκτικότητα της κοινωνίας. Όταν η γνώση και η συνείδηση γίνονται συλλογικά αγαθά, τότε και η ευθύνη γίνεται κοινή.
Η πρόληψη των πυρκαγιών δεν είναι υπόθεση στιγμής, ούτε αρμοδιότητα αποκλειστικά της Πυροσβεστικής και Τμήματος Δασών όπως έχω αναφέρει πιο πάνω .
Είναι ένα σύνθετο, διαρκές έργο που απαιτεί πολιτική βούληση, κοινωνική συμμετοχή, τεχνική ετοιμότητα και τοπική πρωτοβουλία. Οι δήμοι πρέπει να αναλάβουν δράση. Η Πολιτεία οφείλει να σταθεί αρωγός. Και οι πολίτες, να γίνουν ενεργοί υπερασπιστές της ζωής και του φυσικού μας πλούτου.
Κάθε καλοκαίρι που περνά χωρίς σχέδιο και δράση, είναι ένα καλοκαίρι που ρίχνουμε το ζάρι του ρίσκου: πόση γη θα χαθεί, ποιες ζωές θα κινδυνεύσουν, ποιες πληγές θα προστεθούν στις ήδη ανοιχτές.
Ας μη μείνουμε θεατές του ίδιου έργου, ας γίνουμε πρωταγωνιστές στην προστασία αυτού του τόπου.
*Μερικές από τις πιο πάνω προτάσεις έχουν κατατεθεί προς το Συμβούλιο του Δήμου Λευκωσίας αλλά και του ΕΟΑ Λευκωσίας .
