Η αλλαγή της ώρας -που πρόκειται να πραγματοποιηθεί φέτος την Κυριακή 26 Οκτωβρίου -επηρεάζει σημαντικά το βιολογικό μας ρολόι και μπορεί να επιβαρύνει την υγεία μας. Πολλές χώρες εξετάζουν την κατάργησή της, καθώς τα οφέλη δεν αντισταθμίζουν τις αρνητικές συνέπειες.
Πριν από λιγότερα από 200 χρόνια, οι άνθρωποι ζούσαν σύμφωνα με το ηλιακό ρολόι, το οποίο ήταν σε απόλυτη αρμονία με το βιολογικό τους ρολόι. Σήμερα, η ζωή στην πόλη, η χρήση τεχνητού φωτισμού και η κοινωνική οργάνωση του χρόνου απομακρύνουν το ανθρώπινο σώμα από τον φυσικό κύκλο της ημέρας.
Η θερινή ώρα επιτείνει αυτή τη δυσαρμονία, προκαλώντας προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο, την απόδοση και την υγεία. Το βιολογικό μας ρολόι ρυθμίζει κρίσιμες λειτουργίες, όπως πότε κοιμόμαστε, τρώμε και πότε είμαστε πιο ενεργητικοί.
Αυτός ο εσωτερικός ρυθμός προσαρμόζεται κυρίως από το φυσικό φως της ημέρας, το οποίο είναι πολύ πιο ισχυρό και αποτελεσματικό από τον τεχνητό φωτισμό.
Γιατί καθιερώθηκε η αλλαγή της ώρας
Η αλλαγή της ώρας, όταν κάθε Οκτώβριο γυρνάμε τα ρολόγια μια ώρα πίσω -στις 4 τα ξημερώματα η ώρα αλλάζει σε 3 τα ξημερώματα -και κάθε Μάρτιο μια ώρα μπροστά -στις 3 τα ξημερώματα η ώρα αλλάζει σε 4 τα ξημερώματα -διαταράσσει τη φυσική μας ρύθμιση και αυξάνει τη διαφορά μεταξύ κοινωνικού και βιολογικού χρόνου.
Η γη περιστρέφεται από την ανατολή προς τη δύση, και το ηλιακό φως ταξιδεύει αντίστοιχα, καθορίζοντας το «ηλιακό ρολόι». Παρά την ενιαία κοινωνική ώρα σε μια ζώνη, το βιολογικό μας ρολόι αντιλαμβάνεται τον χρόνο σύμφωνα με τη θέση του ήλιου. Στις δυτικές περιοχές μιας ζώνης ώρας το βιολογικό ρολόι τείνει να είναι πιο αργό σε σχέση με την κοινωνική ώρα, γεγονός που συνδέεται με μεγαλύτερα προβλήματα υγείας και μικρότερο προσδόκιμο ζωής.
Η θερινή ώρα επιβλήθηκε αρχικά για να μειωθεί η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, όμως αυτή η υπόθεση δεν επιβεβαιώθηκε. Αντίθετα, η θερινή ώρα αλλάζει την κοινωνική ώρα ώστε να ξεκινά νωρίτερα σε σχέση με το ηλιακό ρολόι, προκαλώντας επιβάρυνση στο βιολογικό ρολόι των ανθρώπων.
Για παράδειγμα, όταν η κοινωνική ώρα δείχνει 6 το πρωί, το βιολογικό ρολόι μπορεί να αντιστοιχεί στις 5 το πρωί, με συνέπεια να ξυπνάμε και να λειτουργούμε πιο νωρίς από ό,τι το σώμα μας είναι προετοιμασμένο.
Πώς επηρεάζει την υγεία μας η αλλαγή της ώρας
Οι επιπτώσεις της αλλαγής της ώρας στο σώμα μας είναι σημαντικές:
1. Η έλλειψη συγχρονισμού ανάμεσα στο βιολογικό ρολόι και την κοινωνική ώρα προκαλεί μειωμένη ποιότητα ύπνου και κόπωση.
2. Αυξάνονται οι κίνδυνοι για καρδιαγγειακά επεισόδια και τροχαία ατυχήματα κατά τις ημέρες μετά την αλλαγή της ώρας.
3. Η συνεχής απόκλιση επηρεάζει αρνητικά τη γνωστική λειτουργία και την ψυχική υγεία.
4. Η θερινή ώρα όλο το χρόνο επιδεινώνει τη δυσαρμονία του βιολογικού ρολογιού, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες.
Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες είναι λιγότερο μελετημένες, αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι η συνεχής απόκλιση μεταξύ βιολογικού και κοινωνικού χρόνου μπορεί έως και να μειώσει το προσδόκιμο ζωής.
Η διατήρηση της θερινής ώρας όλο το χρόνο θα επιδείνωνε τα προβλήματα, ειδικά το χειμώνα, όταν το βιολογικό ρολόι τείνει να είναι ακόμα πιο αργό σε σχέση με το φυσικό φως. Η λύση που προτείνουν οι επιστήμονες είναι η κατάργηση της θερινής ώρας και η υιοθέτηση της χειμερινής (κανονικής) ώρας καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ώστε η κοινωνική και η βιολογική ώρα να συμβαδίζουν όσο το δυνατόν περισσότερο.
Η υιοθέτηση της χειμερινής ώρας καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου είναι η πρόταση που στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και έχει ως στόχο την καλύτερη υγεία και ευεξία όλων μας. Η φύση του βιολογικού μας ρολογιού δεν αλλάζει με πολιτικές αποφάσεις, και ο σεβασμός σε αυτό είναι κρίσιμος για τη συνολική ποιότητα ζωής.
