Η δημιουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης είναι μία εκ των σημαντικότερων εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιούνται στην χώρα μας. Ύδρευση, Αποχέτευση, Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων και Αδειοδότηση Ανάπτυξης συγχωνεύονται σε έναν Οργανισμό για κάθε επαρχία.
Όραμά μας η δημιουργία σύγχρονων, αποτελεσματικών και αξιόπιστων Δημόσιων Οργανισμών, που θα ικανοποιούν τις ανάγκες και τις προσδοκίες της τοπικής κοινωνίας, θα στηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη και θα προάγουν την προστασία του περιβάλλοντος.
Ο Νόμος για την δημιουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης
Η Βουλή έχει ψηφίσει πρόσφατα τρία νομοθετήματα με τα οποία υλοποιείται η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης:
• τον Νόμο για τη συγχώνευση των Δήμων
• τον Νόμο για την συμπλεγματοποίηση των Κοινοτήτων, και
• τον Νόμο για την δημιουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ)
Τα δύο πρώτα νομοθετήματα έχουν ουσιαστικά συγκεντρώσει το ενδιαφέρον και έχουν μονοπωλήσει τον δημόσιο διάλογο, ενώ το τρίτο νομοθέτημα, δηλαδή ο Νόμος 37(I)/2022, που προνοεί την σύσταση και την λειτουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, κάπου διέλαθε του δημόσιου ενδιαφέροντος αφού δεν του δόθηκε η απαιτούμενη προσοχή και σημασία. Ακόμη επαγγελματικά σώματα καθώς επίσης και η επιχειρηματική Κοινότητα, της οποίας τα μέλη θα επηρεαστούν από τον εν λόγω Νόμο, δεν φαίνεται να έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει το μέγεθος της σημασίας του.
Σύμφωνα με τον Νομό 37(Ι)/2022, που τέθηκε σε ισχύ από τις 30 Μαρτίου 2022, από την 1η Ιουνίου 2024, δημιουργούνται οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης -ένας για κάθε επαρχία- οι οποίοι θα έχουν την ευθύνη για τις ακόλουθες τέσσερεις σημαντικές υπηρεσίες σε ολόκληρη την επαρχία τους:
• Ύδρευση
• Αποχέτευση (Λύματα και Όμβρια)
• Εκμετάλλευση και Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων και
• Αδειοδότηση της Ανάπτυξης (έκδοση Πολεοδομικών και Οικοδομικών Αδειών)
Συνεπώς, τα μέχρι σήμερα υφιστάμενα Συμβούλια Υδατοπρομήθειας, Αποχετεύσεων και Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων θα μετεξελιχθούν και θα ενταχθούν από την 1η Ιουνίου 2024 σε έναν νέο Επαρχιακό Οργανισμό. Επιπρόσθετα θα μεταφερθεί στον Οργανισμό αυτό η αρμοδιότητα της έκδοσης Πολεοδομικών και Οικοδομικών Αδειών από όλες τις Πολεοδομικές και Οικοδομικές Αρχές κάθε επαρχίας, δηλαδή τους Δήμους, την Επαρχιακή Διοίκηση και το Επαρχιακό Γραφείο του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.
Διευκρινίζεται ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός, όπως π.χ. η εκπόνηση των Τοπικών Σχεδίων, ο καθορισμός χρήσης γης, οι πολιτικές προαγωγής της ανάπτυξης, το πρωτεύον οδικό δίκτυο κλπ., θα εξακολουθήσει να παραμένει στην αρμοδιότητα του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως. Ωστόσο, η διαδικασία έκδοσης Αδειών στην βάση του Πολεοδομικού Σχεδιασμού θα μεταφερθεί στους ΕΟΑ, όπως επίσης και η ευθύνη για τον σχεδιασμό των τοπικών (δευτερευόντων) οδικών δικτύων. Στην ευθύνη του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως παραμένει η αδειοδότηση μεγάλων έργων ανάπτυξης εθνικής σημασίας, όπως είναι τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, οι μαρίνες κλπ.
Η Σημασία της Μεταρρύθμισης
Η δημιουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης είναι μία εκ των σημαντικότερων εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιούνται στην χώρα μας και η οποία θα επηρεάσει ουσιωδώς σημαντικές υπηρεσίες που άπτονται της ποιότητας της ζωής, της δημόσιας υγείας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της οικονομικής δραστηριότητας στην χώρα.
Στόχος είναι η δημιουργία εξειδικευμένων, αποτελεσματικών και σωστά δομημένων και στελεχωμένων δημόσιων Οργανισμών. Απαραίτητη προϋπόθεση για την σωστή λειτουργία των Οργανισμών αυτών αποτελεί η κατάκτηση της απαιτούμενη τεχνογνωσίας, η κατάλληλη υποδομή, η αξιοπιστία και η ικανότητα να χειριστούν τις τέσσερεις εξίσου σημαντικές αρμοδιότητες: Ύδρευση, Αποχέτευση, Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων και Αδειοδότηση της Ανάπτυξης.
Είναι γνωστά τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα με τον διασκορπισμό και την κατάτμηση των αρμοδιοτήτων, την έλλειψη εξειδίκευσης και πόρων, τις αναποτελεσματικές και χρονοβόρες διαδικασίες κλπ. Αναμένεται ότι με την δημιουργία των Οργανισμών αυτών θα βελτιωθεί η καθημερινότητα του πολίτη αφού με την παροχή ποιοτικά αναβαθμισμένων υπηρεσιών, θα βελτιωθεί η προστασία του περιβάλλοντος και θα ενισχυθεί καλύτερα η οικονομική ανάπτυξη.
Ειδικότερα, όσον αφορά τον κατασκευαστικό τομέα, που αποτελεί ένα βασικό πυλώνα της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της ανάπτυξης στην χώρα μας, η σκοπούμενη επιτάχυνση της έκδοσης Πολεοδομικών και Οικοδομικών Αδειών αναμένεται να αυξήσει τις ξένες επενδύσεις και να φέρει μεγάλα και σημαντικά οφέλη στην οικονομία.
Εκσυγχρονιστικά Στοιχεία
Σύμφωνα με τον Νόμο για την δημιουργία των ΕΟΑ, υπάρχουν συνολικά πέντε Άρθρα τα οποία ενθαρρύνουν και προάγουν την συμμετοχή των πολιτών, την διαφάνεια και την κοινωνική συνοχή.
Πέραν της εκλογής του προέδρου του Οργανισμού, η οποία θα γίνεται απευθείας από τους πολίτες, σύμφωνα με τον Νόμο αυτό οι ΕΟΑ ενθαρρύνουν και προάγουν τη συμμετοχή των κατοίκων στις υποθέσεις της οικίας περιοχής, εμπλέκουν τους κατοίκους στον εντοπισμό, στην καταγραφή και στην επίλυση προβλημάτων της περιοχής τους καθώς επίσης τους ενημερώνουν για τις αποφάσεις που λαμβάνονται. Επιπρόσθετα, οι ΕΟΑ διαβουλεύονται με τους τοπικούς φορείς και τις επηρεαζόμενες ομάδες κατοίκων προ της συζήτησης και της λήψης αποφάσεων.
Οι κάτοικοι μιας περιοχής δύνανται να υποβάλλουν υπομνήματα ή και ερωτήματα αλλά και να είναι σε θέση να ζητούν ενημέρωση για οποιαδήποτε απόφαση λαμβάνεται από τον ΕΟΑ. Ομάδα τουλάχιστον τριάντα κατοίκων και τοπικοί φορείς δύνανται να υποβάλλουν γραπτές προτάσεις προς τον ΕΟΑ. Ακόμη, εκπρόσωποι της ομάδας ή των τοπικών φορέων θα έχουν την δυνατότητα να καλούνται στην συνεδρία του ΕΟΑ που θα ασχοληθεί με το θέμα αυτό.
Επιπρόσθετα, οι αποφάσεις του ΕΟΑ, οι προϋπολογισμοί, οι ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις, οι σχετικές εκθέσεις του Γενικού Ελεγκτή και οι Κανονισμοί αναρτώνται στην ιστοσελίδα του ΕΟΑ.
Κάθε ΕΟΑ λειτουργεί Γραφείο Εξυπηρέτησης Πολιτών για την παροχή πληροφοριών προς το κοινό, για ενημέρωση και καθοδήγηση, για την λήψη παραπόνων και για την βελτίωση της διαφάνειας και της κοινωνικής συνοχής. Τα Γραφεία Εξυπηρέτησης Πολιτών μπορούν να συστεγάζονται σε γραφεία Δήμων ή Κοινοτήτων προς καλύτερη εξυπηρέτηση των κατοίκων μιας περιοχής.
Διοίκηση και Στελέχωση των ΕΟΑ
Σύμφωνα με τον Νομό 37(Ι)/2022, οι ΕΟΑ θα διοικούνται από Συμβούλιο το οποίο θα απαρτίζεται από έξι εκπροσώπους των Κοινοτήτων της Επαρχίας και δέκα εκπροσώπους των Δήμων της Επαρχίας.
Ο Πρόεδρος του ΕΟΑ θα εκλέγεται απευθείας από το σύνολο των ψηφοφόρων της Επαρχίας και επομένως θα έχει το εκτόπισμα και την βαρύτητα που προσδίδει η λαϊκή ψήφος. Ωστόσο, θα πρόκειται για Μη Εκτελεστικό Πρόεδρο εφόσον, σύμφωνα με το Άρθρο 76 του Νόμου, ο Ανώτατος Εκτελεστικός Λειτουργός του Οργανισμού θα είναι ο Γενικός Διευθυντής, ο οποίος θα διορίζεται με πενταετή σύμβαση ιδιωτικού δικαίου.
Επίσης, σύμφωνα με τον Νόμο, οι υφιστάμενοι εργαζόμενοι στα Συμβούλια Αποχετεύσεων, Υδατοπρομήθειας και Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων θα έχουν την επιλογή να μεταφερθούν στους νέους Οργανισμούς, ενώ αναμένεται να υπάρξουν σχέδια εθελούσιας αποχώρησης για το προσωπικό που θα επιλέξει να μην μεταφερθεί στους νέους Οργανισμούς.
Δεν έχει ακόμη αποφασιστεί με ποιον τρόπο θα στελεχωθεί η επιχειρηματική μονάδα των Οργανισμών αυτών που θα έχει την ευθύνη για την έκδοση Πολεοδομικών και Οικοδομικών Αδειών.
Αυξημένη Αποτελεσματικότητα
Παρόλο που οι τέσσερεις υπηρεσίες (Ύδρευση, Αποχέτευση, Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων και Αδειοδότηση της Ανάπτυξης) μπορούν να θεωρηθούν σε κάποιο βαθμό ως ετερόκλητες, υπάρχουν λειτουργίες στις οποίες αναμένεται να υπάρξουν συνέργειες και λειτουργίες στις οποίες κατά πάσα πιθανότητα δεν θα ισχύει αυτό.
Αναμένεται να υπάρξουν συνέργειες σε θέματα οικονομικής και λογιστικής διαχείρισης, σε θέματα διοίκησης και υποστηρικτικών υπηρεσιών, στις κτηριακές εγκαταστάσεις και άλλα.
Στα τεχνικά θέματα αναμένεται να υπάρξουν περιορισμένες συνέργειες εφόσον Ύδρευση, Αποχέτευση, Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων και Αδειοδότηση της ανάπτυξης είναι ξεχωριστές και διακριτές επιχειρηματικές λειτουργίες.
Επιπλέον, στα τρία δίκτυα (Ύδρευσης, Αποχέτευσης Λυμάτων και Αποχέτευσης Ομβρίων) δεν αναμένεται να υπάρξουν ουσιώδεις συνέργειες εφόσον πρόκειται για δίκτυα που είναι υδραυλικά διαχωρισμένα και αυτόνομα, με αρκετούς περιορισμούς όπως π.χ. το προσωπικό που εργάζεται στην αποχέτευση δεν θα μπορεί να εργάζεται ταυτόχρονα και στο πόσιμο νερό κλπ.
Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, η εξειδίκευση, η αξιοποίηση σύγχρονων μηχανογραφικών συστημάτων και του διαδικτύου, ο ανασχεδιασμός των διαδικασιών, ο εξορθολογισμός της οργανωτικής δομής και η εφαρμογή σύγχρονων τεχνικών μάνατζμεντ, αναμφίβολα θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα των Οργανισμών αυτών, με οικονομικά και άλλα οφέλη προς τον πολίτη, το περιβάλλον και την οικονομία της χώρας.
Χρονοδιαγράμματα | Είναι εφικτή η έναρξη της λειτουργίας των Οργανισμών αυτών την 1η Ιουνίου 2024;
Το έργο της δημιουργίας των ΕΟΑ και ο στόχος της έναρξης της λειτουργίας τους από την 1η Ιουνίου 2024 είναι αναμφίβολα ένα πολύπλοκο, μεγαλεπήβολο και φιλόδοξο έργο, με εξαιρετικά μεγάλο βαθμό δυσκολίας και πολύ αυστηρά χρονοδιαγράμματα. Υπάρχει μια σωρεία από ενέργειες που πρέπει να γίνουν καθώς επίσης και αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός από την 1η Ιουνίου 2024. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να εργαστούν με αφοσίωση και μεγάλη ταχύτητα, και να βγουν από τους συνήθεις ρυθμούς της Δημόσιας Υπηρεσίας.
Ήδη έχουν συσταθεί στις επαρχίες τα Προσωρινά Συντονιστικά Συμβούλια (ΠΣΣ,) υπό την προεδρία του Μητροπολιτικού Δημάρχου σε κάθε επαρχία, στα οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι της Ένωσης Δήμων, της Ένωσης Κοινοτήτων, των τριών Συμβουλίων που μετεξελίσσονται (Υδατοπρομήθειας, Αποχέτευσης και Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων,) ο Έπαρχος, ο Επαρχιακός Λειτουργός του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, ενώ σε αυτά παρακάθονται οι Γενικοί Διευθυντές των τριών Συμβουλίων (Υδατοπρομήθειας, Αποχέτευσης και Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων.)
Το ΠΣΣ, το οποίο προνοείται από τον Νόμο, έχει την αρμοδιότητα για την κατάρτιση του σχεδίου του προϋπολογισμού, την κατάρτιση της οργανωτικής δομής και την αντιμετώπιση οποιουδήποτε ζητήματος αφορά την μεταβατική περίοδο μέχρι την σύσταση και την λειτουργία των ΕΟΑ.
Επίσης, σύμφωνα με τον Νόμο έχει συγκροτηθεί σε κεντρικό επίπεδο, η τετραμελής Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή, υπό την προεδρία του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, στην οποία συμμετέχουν ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών, ο Πρόεδρος της Ένωσης Δήμων και ο Πρόεδρος της Ένωσης Κοινοτήτων. Η Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή έχει αρμοδιότητα να εγκρίνει τις εισηγήσεις των ΠΣΣ των επαρχιών, να συντονίζει και να υποβοηθά το έργο τους καθώς και να διατυπώνει προτάσεις και συστάσεις προς τα ΠΣΣ αναφορικά με θέματα που κρίνει αναγκαία.
Παράλληλα, το Υπουργείο Εσωτερικών ζητά όπως συγκροτηθούν σε κάθε επαρχία Ομάδες Εργασίας για ζητήματα όπως: (α) Δομή, Στελέχωση και Θέματα Προσωπικού, (β) Προϋπολογισμός, (γ) Μηχανογραφικά Συστήματα, (δ) Εκπαίδευση, Διαχείριση Αλλαγής, (ε) Επικοινωνία και Διάχυση Πληροφόρησης, (στ) Κτηριακές Εγκαταστάσεις, και (ζ) Τροποποίηση Νομοθεσίας.
Το Μεγάλο Στοίχημα!
Το μεγάλο στοίχημα παραμένει η δημιουργία σύγχρονων, αποτελεσματικών, ευέλικτων και αξιόπιστων δημόσιων Οργανισμών, οι οποίοι να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις προσδοκίες μιας απαιτητικής, αυστηρής και ενημερωμένης τοπικής κοινωνίας αλλά και στους εντατικούς ρυθμούς της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας.
Το κοινό αλλά και γενικότερα οι επηρεαζόμενοι επαγγελματίες δεν έχουν φαίνεται ακόμη αντιληφθεί αυτή την μεγάλη αλλαγή που επέρχεται, η οποία θα επηρεάσει πολλές πτυχές της ζωής μας.
Για να μπορέσουμε να κερδίσουμε το μεγάλο αυτό στοίχημα, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η στήριξη όλων, του ευρύτερου κοινού, του επηρεαζόμενου προσωπικού, των επηρεαζόμενων επαγγελματιών, των τοπικών αρχών, της επιχειρηματικής κοινότητας και γενικότερα όλων των εμπλεκόμενων θεσμών και οργανωμένων συνόλων.
Γι’ αυτόν τον λόγο είναι σημαντική τόσο η εσωτερική διαχείριση της αλλαγής σε κάθε Οργανισμό όσο και ο επικοινωνιακός χειρισμός του έργου στο ευρύτερο κοινό.
Θα πρέπει κάθε επηρεαζόμενος να κατανοήσει τα πλεονεκτήματα αυτής της εκσυγχρονιστικής μεταρρύθμισης, να την στηρίξει και να την αγκαλιάσει.
Η ενημέρωση, η διαβούλευση, η εμπλοκή, η εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων, αποτελούν βασικά συστατικά της επιτυχίας της μεταρρύθμισης αυτής. Οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης θα αλλάξουν την καθημερινότητά μας. Επομένως απαιτείται συλλογική προσπάθεια από όλους μας για την συνδιαμόρφωση και την συνδημιουργία τους.
Ο Γιάννης Τσουλόφτας είναι Γενικός Διευθυντής ΣΑΛΑ και Διαχειριστής Έργου δημιουργίας του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης Λεμεσού
