Πίσω μας, πρωτίστως, στη γενέθλια γη μας, την ταλαίπωρη και «κεκαυμένη», την αιμάσσουσα, πέρα από τους τάφους των προγόνων μας, τις εκκλησίες, τους ήρωές μας, τα σχολεία μας, την ιστορία και το παρελθόν μας, το αποτύπωμα αιώνων σε αυτή τη γη, αφήσαμε και πολλά υλικά αγαθά, τα οποία έχουν πιότερο συναισθηματική αξία. Το πολυτιμότερο από όλα αυτά, είναι, αναμφισβήτητα, οι φωτογραφίες μας.
Χωρίς τις φωτογραφίες μας, σαν να μην έχουμε βρεφική, παιδική, εφηβική, νεανική ηλικία. Σαν να μην υπήρξαμε ποτέ.
Αφορμή για το παρόν κείμενο, μού έδωσε ένα σχόλιο της αγαπημένης μου φίλης, πρώην Δημάρχου Κερύνειας, κ. Έλλης Λεπτού, σε κείμενό μου, στο οποίο μιλούσα για όσα αφήσαμε πίσω μας, στα σπίτια μας.
Συμφωνώ με την αρχόντισσα της Κερύνειας, και πονά η ψυχή μου, όταν οι πιο πολλοί δεν έχουν μια φωτογραφία που να τους θυμίζει τον γάμο τους και τη βάφτιση των παιδιών τους.
Με το πέρασμα των χρόνων, κάποιοι φίλοι και του παπά μου και δικοί μας, μας έφεραν κάποιες φωτογραφίες από τη ζωή μας στην κωμόπολή μας, και κυρίως από τα χρόνια μας τα μαθητικά. Πρώτος και καλύτερος, ο φίλος του παπά μου, ο Εξαδάκτυλος, ο θείος μας ο Γιώρκος, ο Γεώργιος Μηνά, που ζούσε στο Λονδίνο και, κάθε χρόνο που ερχόταν, ο παπάς μας συνεχώς μας έπαιρνε εκδρομές παντού. Ο θείος ο Γιώρκος λάτρευε τη φωτογραφία, έτσι μας απαθανάτιζε συνεχώς σε πολλά μέρη του νησιού μας.
Ιδιαιτέρως, αγαπώ μια φωτογραφία που έχουμε μαζί με τον αδελφό μου, μετά το μπάνιο στη θάλασσα του Μπογαζιού. Μάλιστα, ο γιος του που ήταν συνομήλικός μας, πολλές από τις φωτογραφίες τις μετέτρεψε σε βίντεο, κι έτσι έχουμε τη μάμα μου, στα σαράντα της χρόνια, νεότατη, να υφαίνει στον αργαλειό της, κι εμένα κοριτσάκι να επιδεικνύω το λευκονοικιάτικο πετσετάκι που ύφανε η μάμα μου. Είναι να μη συγκινείσαι από τέτοιους θησαυρούς;
Κυρίως, όμως, φωτογραφίες των μαθητικών μας χρόνων, πιο πολύ του δημοτικού σχολείου, διέσωσαν δύο συμμαθήτριές μας που μετανάστευσαν στην Αγγλία, μια που παντρεύτηκε και πήγε στην Αφρική, αλλά και μια που τις πήρε μαζί της στις σπουδές της. Έτσι, ευτυχήσαμε μετά από πολλά χρόνια να δούμε τον εαυτό μας στην παιδική μας ηλικία. Η συγκίνησή μας ήταν απερίγραπτη, την πρώτη φορά που τις αντικρίσαμε.
Ευλογία για το Γυμνάσιο Λευκονοίκου ήταν ότι ένας φωτογράφος στη Λευκωσία διέσωσε τα αρνητικά από τις φωτογραφίες που πήρε κάποιες χρονιές από εκδηλώσεις μας, όπως από παρελάσεις, θεατρικές παραστάσεις, επιδείξεις(ναι, τότε κάναμε επιδείξεις στα σχολεία), στις οποίες αντικρίζουμε και τους ήρωες συμμαθητές μας και φίλους μας, που άφησαν τα κόκκαλά τους στις πλαγιές του Πενταδακτύλου και τα τελευταία χρόνια ταυτοποιήθηκαν τα οστά τους με τη γνωστή μέθοδο, όπως και τον καθηγητή μας των Μαθηματικών, τον ήρωα Σωτήρη Μιχαήλ, που παρόλο ότι μπορούσε να φύγει και να διασωθεί, προτίμησε να μείνει με τους μαθητές του.
Εξάλλου, πριν από δύο χρόνια είχα την πιο όμορφη έκπληξη της ζωής μου. Ο σύζυγός μου ανακάλυψε στο facebook μια φωτογραφία που έβαλε ο γιος μιας συμμαθήτριάς μου στο Λονδίνο, όπου είχε μεταναστεύσει με την οικογένειά της, μετά το νηπιαγωγείο. Μόλις την είδα, δεν πίστευα στα μάτια μου. Νόμιζα ότι έβλεπα όνειρο. Ήταν μια από τις φωτογραφίες που όλα τα χρόνια της προσφυγιάς, πολλές φορές ερχόταν στο μυαλό μου, από το νηπιαγωγείο της κ. Στέλλας Ταύρου, που πολύ αγαπούσα. Την ώρα της φωτογραφίας ήταν απέναντί μου ο ήλιος και θυμάμαι πολύ έντονα ότι έβαλα το χέρι μου μπροστά από τα μάτια μου. Ήμουν τεσσάρων χρονών παιδάκι. Βίωσα μια από τις μεγαλύτερες χαρές της ζωής μου. Μια απλή, ασπρόμαυρη φωτογραφία μού έφερε τόση ευτυχία και χαρά.
Από τις φωτογραφίες που νοσταλγώ είναι και οι μεγάλες προσωπικές που είχαμε καδρωμένες στο σαλόνι μας, διά χειρός Βασιλείου στο Βαρώσι. Κάθε φορά που πάω στο σπίτι μου, κλαίει η ψυχή μου, όταν τις φέρνω στο μυαλό μου, και στη θέση τους φιγουράρουν αλλότριες φωτογραφίες που έχουν τα δημόσια κτήρια στα κατεχόμενα, αφού το σπίτι μας στεγάζει μια υπηρεσία του ψευδοκράτους.
Τέλος, μεγάλη χαρά μου έδωσε μια φίλη μου που διέσωσε και τη φωτογραφία μου έξω από τον Αρχάγγελό μας, όπου, ως Σημαιοφόρος του Γυμνασίου Λευκονοίκου, στο Άγημα, με περηφάνια κρατώ την ελληνική σημαία στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου το 1973.
Πράγματι, οι φωτογραφίες, για όλους εμάς που τις χάσαμε, είναι ένας αμύθητος θησαυρός που έχουμε φυλαγμένο μέσα στην καρδιά μας αλλά και μια πληγή αγιάτρευτη.
Η Ζήνα Λυσάνδρου Παναγίδη είναι Δήμαρχος Λευκονοίκου
