Η παραγωγή αστικών αποβλήτων στην Κύπρο παραμένει σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ το 2017. Παράλληλα το ποσοστό υγειονομικής ταφής αυξήθηκε από το 2016, αναφέρει η Επίτροπος Περιβάλλοντος Ιωάννα Παναγιώτου, με βάση τα ευρήματα στο έγγραφο «Επισκόπησης της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ 2019 – Έκθεση χώρας – ΚΥΠΡΟΣ» που αναφέρονται στις κύριες προκλήσεις όσον αφορά την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ στην Κύπρο, οι οποίες συνδέονται άμεσα με την κυκλική οικονομία.
Η μετατροπή των αποβλήτων σε αξιοποιήσιμο πόρο προϋποθέτει, αναφέρει σε ανακοίνωση η Επίτροπος, πλήρη εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας για τα απόβλητα, η οποία περιλαμβάνει την ιεράρχηση των αποβλήτων, την ανάγκη να διασφαλιστεί η χωριστή αποκομιδή των αποβλήτων, τους στόχους εκτροπής από την υγειονομική ταφή κ.λπ.
Επίσης προϋποθέτει μείωση της παραγωγής αποβλήτων και της κατά κεφαλήν παραγωγής αποβλήτων σε απόλυτους αριθμούς, περιορισμό της ανάκτησης ενέργειας στα μη ανακυκλώσιμα υλικά και σταδιακή κατάργηση της υγειονομικής ταφής των ανακυκλώσιμων ή αξιοποιήσιμων.
Οπως σημειώνει η κ. Παναγιώτου η παραγωγή αστικών αποβλήτων στην Κύπρο παραμένει σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ το 2017 (637 έναντι περίπου 487 kg/έτος/κάτοικο). Μετά από μείωση για μερικά έτη, ο όγκος άρχισε και πάλι να αυξάνεται από το 2014 και εντεύθεν.
Στην Κύπρο παρατηρήθηκε επίσης μείωση της υγειονομικής ταφής και ελαφριά αύξηση της ανακύκλωσης και της λιπασματοποίησης. Παρόλα αυτά καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής (το 76 % έναντι του 24 % που είναι ο μέσος όρος για την ΕΕ). Το 16 % των αποβλήτων ανακυκλώνεται, ενώ σε αυτό περιλαμβάνεται και ποσοστό λιπασματοποίησης 2%. Ποσοστό πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (46 %).
Παρά τη σταθερή μείωση κατά την περίοδο 2009- 2014, το ποσοστό υγειονομικής ταφής αυξήθηκε και πάλι το 2016.
“Η Κύπρος θα πρέπει να πραγματοποιήσει σημαντική επένδυση στην ανακύκλωση και τη χωριστή συλλογή κατά τα επόμενα έτη ώστε να επιτύχει τον στόχο του 2020 για αύξηση σε 50 % του ποσοστού ανακύκλωσης”, σημειώνει η Επίτροπος.
Η κ. Παναγιώτου τονίζει ακόμη πως βασική και πρώτιστη επιδίωξη – πριν ακόμα και από την ανακύκλωση και κομποστοποίηση – πρέπει να είναι η προώθηση πρακτικών τεχνικών εφαρμογών και πολιτικών που θα μειώνουν την σχέση παραγόμενο έργο / στερεά απόβλητα δηλαδή να υπάρχει πρόνοια για βιώσιμη και αειφόρο κατανάλωση.
Σε δεύτερο στάδιο η διαλογή στην πηγή και η προώθηση τοπικών προγραμμάτων ανακύκλωσης και κομποστοποίησης αποτελεί , όπως αναφέρει, την οικονομικότερη και την περιβαλλοντικά και κοινωνικά φιλικότερη προοπτική.
Το μοντέλο της γραμμικής οικονομικής ανάπτυξης που ακολουθούσαν μέχρι πρόσφατα οι κοινωνίες δηλαδή «Λήψη – Κατασκευή – Απόρριψη», δημιούργησε τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα με κοινωνικό και οικονομικό κόστος, σύμφωνα με την Επίτροπο.
Η κ. Παναγιώτου υπενθυμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το 2015 ένα σχέδιο δράσης για να στηρίξει την επιτάχυνση της μετάβασης της Ευρώπης προς μια κυκλική οικονομία, την τόνωση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας, την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Αναφέρει ότι η αλλαγή που προτείνεται μέσω της προσέγγισης της Κυκλικής Οικονομίας βασίζεται στη μεγιστοποίηση της απόδοσης των υπαρχόντων πόρων και στη μείωση των απωλειών κατά τη χρήση. Αναμένεται δηλαδή, ως βασική προϋπόθεση επιτυχίας, να μάθουμε να υπολογίζουμε και να εκτιμούμε τα απόβλητα ως πόρους και να μην αφήνουμε τίποτα αναξιοποίητο.
Όπως επιγραμματικά περιγράφεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η αλλαγή προϋποθέτει τη στροφή από το μοντέλο «προμήθεια, παραγωγή, κατανάλωση και απόρριψη» σε ένα μοντέλο που βασίζεται στο τετράπτυχο «επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανακαίνιση και ανακύκλωση».
Σύμφωνα με την κ. Παναγιώτου, ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια είναι σημαντικός και πολυδιάστατος, τονίζοντας πως τα συστήματα διαχείρισης και ανακύκλωσης δεν μπορούν να έχουν οριζόντια εφαρμογή, αλλά θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στις τοπικές ιδιαιτερότητες και ανάγκες.
Προσθέτει επίσης πως η εισαγωγή συστήματος «πληρώνω όσο πετάω» αποτελεί τη βασική αρχή εφαρμογής για υλοποίηση των τοπικών προγραμμάτων και παράλληλα σημαντική για τη βιωσιμότητα των συστημάτων παραμένει η ανάγκη ύπαρξης υποδομών επεξεργασίας και τελικής διάθεσης καθώς και η χρήση τεχνολογιών.
“Υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης των Τοπικών Αρχών σε οχήματα και εξοπλισμό καθώς και χρηματοδότησης των Πράσινων Σημείων και των εγκαταστάσεων διαλογής, ώστε να δρομολογηθούν ουσιαστικά προγράμματα Διαλογής στην Πηγή σε κάθε Τοπική Αρχή ή Σύμπλεγμα. Η νέα αυτή φιλοσοφία θα πρέπει να γίνει τρόπος ζωής. Στο χώρο εργασίας, στη γειτονιά, στην πόλη που ζούμε”, αναφέρει.
Η κ. Παναγιώτου αναφέρει παράλληλα πως τα σκουπίδια είναι πολύτιμα υλικά, η εφαρμογή της αρχής πληρώνω όσο πετώ μαζί με την ενημέρωση των πολιτών αποτελεί το πρόγραμμα και οι φορείς υλοποίησης είναι οι τοπικές αρχές οι οποίες θα πρέπει να το εφαρμόσουν με την στήριξη του κράτους σε επίπεδο υποδομών, εργαλείων και νομοθεσιών. “Στην τελική δεν είναι και τόσο πολύπλοκο όταν υπάρχει πολιτική απόφαση, θέληση και συντονισμός της πολιτείας, των τοπικών αρχών, των επιχειρήσεων και των πολιτών”, καταλήγει.
