Του Νίκου Γ. Σύκα
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης τεσσάρων χρόνων από την εξαγγελία της μεταρρύθμισης στη χώρα μας, θα μπορούσαμε να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα με βάση παγκόσμιες και ευρωπαϊκές έρευνες που καλύπτουν εκατοντάδες δείκτες μεταρρύθμισης και ανταγωνιστικότητας. Οι επιδόσεις της Κύπρου σε σημαντικούς δείκτες αντιπαραβάλλονται με τις επιδόσεις των άλλων χωρών σε ετήσια βάση.
1. Στον Παγκόσμιο Δείκτη Βιώσιμης Ανταγωνιστικότητας 2016, η Κύπρος κατατάσσεται εξαιρετικά χαμηλά (θέση 105), σημειώνοντας σημαντική πτώση από τον προηγούμενο χρόνο (θέση 76 το 2015). Η θέση της Κύπρου είναι χειρότερη από χώρες όπως το Νεπάλ, το Κιργιστάν, το Ουζμπεκιστάν, τη Ναμίμπια και την Τανζανία.
2. Η χώρα μας βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης και στο Δείκτη Πράσινης Οικονομίας 2016. Συγκεκριμένα, ανάμεσα σε 80 χώρες που καλύπτει η έρευνα, η Κύπρος καταλαμβάνει τη θέση 63 στο δείκτη Performance Rank και τη θέση 80 στο δείκτη Perception Rank.
3. Ιδιαίτερα απογοητευτική είναι και η κατάταξη της χώρας μας στην Έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το Χάσμα μεταξύ των Φύλων (θέση 84 το 2016). Η θέση της Κύπρου είναι χειρότερη από χώρες όπως η Αλβανία, η Μπανγκλαντές, η Μογγολία, η Κένυα, η Σενεγάλη και το Καζακστάν.
4. Η κατάταξη της Κύπρου είναι πολύ χαμηλή και στην έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας Logistics Performance Index 2016 (θέση 59).
5. Η έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης για την Αειφόρο Διακυβέρνηση 2016, καταδεικνύει ότι οι επιδόσεις της Κύπρου είναι πολύ χαμηλές σε πολλούς δείκτες-κλειδιά: απόδοση των πολιτικών, λογοδοσία της εκτελεστικής εξουσίας, ικανότητες της εκτελεστικής εξουσίας, μελλοντική βιωσιμότητα των οικονομικών πολιτικών κ.ά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην παράμετρο «αποτελεσματικότητα στην εφαρμογή των πολιτικών» η Κύπρος κατατάσσεται –ανάμεσα σε 41 χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ– στις τελευταίες θέσεις μαζί με την Τουρκία, το Μεξικό και την Ελλάδα.
6. Σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας για το 2016-2017, η Κύπρος έπεσε στη θέση 83 από τη θέση 65 τον προηγούμενο χρόνο. Ειδικότερα, στον βασικό πυλώνα της καινοτομίας, η Κύπρος κατρακύλησε στη θέση 85 από τη θέση 44. Σε ελεύθερη πτώση και ο κρίσιμος δείκτης «ικανότητα για καινοτομία» αφού η χώρα μας έπεσε στη θέση 119 –ανάμεσα σε 138 χώρες– από τη θέση 90 (σε χειρότερη θέση από χώρες όπως η Αιθιοπία, η Αλγερία, η Ουγκάντα, το Καμερούν, η Γκάνα, η Νιγηρία, το Τατζικιστάν και η Σρι Λάνκα).
7. Σύμφωνα με το Δείκτη Εισοδηματικής Ανισότητας Gini, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η οικονομική ανισότητα στην Κύπρο.
Οι χαμηλές επιδόσεις της χώρας μας σε σημαντικούς δείκτες επιβεβαιώνονται από σειρά διεθνών ερευνών και εκθέσεις της Κομισιόν:
– Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας 2017.
– Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ για την Καινοτομία 2016.
– Παγκόσμιος Δείκτης Καινοτομίας 2016.
– Έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας Doing Business 2017.
– Παγκόσμιος Πίνακας «Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς 2016».
– Δείκτης Κοινωνικής Δικαιοσύνης στην ΕΕ 2016.
– Παγκόσμιος Δείκτης Επιχειρηματικότητας 2017.
– Παγκόσμιος Δείκτης Μιζέριας (2017) που συντάσσει το δίκτυο Bloomberg, με βάση τις προοπτικές απασχόλησης και πληθωρισμού.
Σύμφωνα με τις πιο πάνω μελέτες, η Κύπρος υστερεί σε πολλές κρίσιμες για την ανάπτυξη παραμέτρους: δημιουργικότητα, καινοτομία, οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, επαγγελματικό μάνατζμεντ, αποτελεσματικότητα διοικητικών συμβουλίων, αποδοτικότητα, καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, παροχή ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, επιχειρηματικές ευκαιρίες για γυναίκες, σχέση της αμοιβής με την παραγωγικότητα, διαφάνεια, αξιοκρατία, προσέλκυση ταλέντων κ.ά.
Στην ειδική έκθεση της Κομισιόν για τις μακροοικονομικές ανισορροπίες στα κράτη μέλη της ΕΕ που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο 2017, η Κύπρος κατατάσσεται στις χώρες που αντιμετωπίζουν υπερβολικές δημοσιονομικές ανισορροπίες. Στη εν λόγω έκθεση καταγράφεται μεγάλος αριθμός κινδύνων για την κυπριακή οικονομία:
– Οι δείκτες για τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού έχουν επιδεινωθεί. Η εισοδηματική ανισότητα βρίσκεται σε πολύ υψηλό επίπεδο ενώ η κοινωνική ανισότητα έχει αυξηθεί.
– Η κοινωνική κατάσταση είναι εύθραυστη και η δυνητική ανάπτυξη παραμένει υποτονική.
– Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των βασικών μεταρρυθμίσεων θα οδηγήσουν σε επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου και μείωση στα περιθώρια για την ενίσχυση της ανάπτυξης και τις δημόσιες επενδύσεις.
– Οι δείκτες αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα παραμένουν μέτριοι, παρά το συγκριτικά υψηλό μισθολογικό κόστος.
– Η διοικητική επιβάρυνση των επιχειρήσεων παραμένει σε υψηλά επίπεδα.
– Η χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και η ανεπαρκής ανάπτυξη των δεξιοτήτων συνεχίζει να επιβαρύνει το αναπτυξιακό δυναμικό.
– Ο χαμηλός επιχειρηματικός δυναμισμός και η αναντιστοιχία δεξιοτήτων περιορίζουν τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στην αγορά εργασίας.
Στην τρίτη έκδοση του δείκτη περιφερειακής ανταγωνιστικότητας για 263 περιφέρειες της ΕΕ, η Κύπρος κατατάσσεται πολύ χαμηλά (θέση 184 το 2016). Σύμφωνα με τη σχετική έκθεση της Κομισιόν που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, η χώρα μας υστερεί σε μακροοικονομική σταθερότητα, υποδομές, βασική εκπαίδευση, τεχνολογική ετοιμότητα και καινοτομία.
Η καινοτομία αποτελεί το αντίδοτο στην κρίση, την κινητήριο δύναμη της βιώσιμης ανάπτυξης. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των δύσκολων και πολλαπλών προκλήσεων χρειάζονται:
1. Νέα προγράμματα και δράσεις που: α)Ενισχύουν τις καινοτομικές επιδόσεις της χώρας μας, β)δημιουργούν κοινή αξία και επιτυγχάνουν την ισορροπία μεταξύ των τριών διαστάσεων της βιώσιμης ανάπτυξης –περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική, γ)διαχέουν τα οφέλη της ανάπτυξης σε όλους τους πολίτες και δ)προσελκύουν ξένες επενδύσεις.
2. Καινοτόμα εργαλεία και ικανότητες που: α)Εντοπίζουν προβλήματα, ευκαιρίες και σημαντικούς τομείς ανάπτυξης, β)γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ στρατηγικής και εκτέλεσης, γ)συνδέουν τα πανεπιστήμια με τις επιχειρήσεις και την ιδέα με την αγορά, δ)μεγιστοποιούν τον αντίκτυπο των πολιτικών και ε)επιταχύνουν την αλλαγή.
3. Μεταρρυθμιστικές καινοτομίες οι οποίες να κινούνται και προς τις δύο κατευθύνσεις: αύξηση της αποδοτικότητας και μείωση του κόστους.
Ο Νίκος Σύκας είναι Σύμβουλος Στρατηγικής και Καινοτομίας
