Στην πρωτεύουσα της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, το Σαράγεβο, είναι ακόμα εμφανή τα σημάδια από τον πόλεμο της δεκαετίας του 1990 στα κατεστραμμένα κτήρια από τους βομβαρδισμούς και τους πυροβολισμούς εκείνης της περιόδου. Σήμερα στο Σαράγεβο οι κακουχίες του πολέμου αποτελούν παρελθόν, όμως οι 400.000 κάτοικοί του συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν διάφορα αναπνευστικά προβλήματα λόγω της μόλυνσης του αέρα και του περιβάλλοντος γενικότερα στην πόλη τους. Στα τέλη του 2018 το Σαράγιεβο σύμφωνα με πορίσματα ερευνών ξεπέρασε και την Ουλάν – Μπατόρ, την πρωτεύουσα της Μογγολίας, όσον αφορά τη μόλυνση της ατμόσφαιρας.
Η γαλλική εφημερίδα «Le Monde» ανέλυσε σε άρθρο της τις επιπτώσεις που έχει στην υγεία των παιδιών κυρίως, το νέφος από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων και των καπνοδόχων. Για αυτό άλλωστε αρκετά παιδιά αναγκάζονται να φορούν προστατευτική μάσκα, για να μεταβούν στο σχολείο τους, γεγονός που θυμίζει αντίστοιχες σκηνές από το Πεκίνο και το Νέο Δελχί. Με βάση πάντα τις πληροφορίες της «Le Monde» πιο πολύ υποφέρουν τα μικρά παιδιά από τις συνέπειες των καυσαερίων, εμφανίζοντας συμπτώματα όπως ο βήχας, αλλεργίες, βρογχίτιδα, άσθμα και πνευμονία. Οι γιατροί, εξετάζοντας όλα αυτά τα συμπτώματα, έφτασαν στο συμπέρασμα ότι οι κάτοικοι του Σαράγεβο είναι σαν να ζουν πραγματικά σε ένα δωμάτιο καπνιστών.
Αναζητώντας κανείς τις κυριότερες αιτίες μόλυνσης της ατμόσφαιρας στο Σαράγεβο, θα διαπιστώσει ότι μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρουν αφενός το κακής ποιότητας κάρβουνο που χρησιμοποιείται για τη θέρμανση τον χειμώνα και αφετέρου η διακίνηση με ρυπογόνα, παλιά αυτοκίνητα. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς, όπως το τραμ, είναι επίσης πεπαλαιωμένα, αφού αγοράστηκαν το 1990, ενώ 70% των 150.000 αυτοκινήτων που κυκλοφορούν σήμερα στην πρωτεύουσα είναι πετρελαιοκίνητα, με τα περισσότερα από αυτά να χρησιμοποιούνται 18 χρόνια και άνω. Μάλιστα ένα αυτοκίνητο στα πέντε που ενεγράφησαν το 2018 παρατηρείται ότι κατασκευάστηκε πριν από το έτος 1991!
Κάθε χρόνο περίπου 50.000 αυτοκίνητα εισάγονται στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη από τη Γερμανία, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει η κυβέρνηση για την απαγόρευση της εισαγωγής αυτοκινήτων ηλικίας πέραν των δέκα χρόνων. Μπορεί για τους κατοίκους των Βαλκανίων η εισαγωγή παλιών μοντέλων, γερμανικών ή άλλων ευρωπαϊκών αυτοκινήτων, να τους προσδίδει κάποιο κύρος, ωστόσο οι εκπομπές αερίων από τα παλιά αυτοκίνητα επιβαρύνουν σοβαρά την υγεία των ιδίων των πολιτών. Εύλογο λοιπόν το παράπονο Βόσνιου ειδικού όσον αφορά την κακή ποιότητα του αέρα που έχει καταστήσει τη χώρα του τον σκυβαλότοπο της Ευρώπης. Και ακόμη πιο ηχηρό, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη δεν είναι η μόνη περιοχή, όπου χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξάγουν κακής ποιότητας προϊόντα, όπως γίνεται και με τα σκουπίδια που στέλνονται στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Η προστασία του περιβάλλοντος και η βελτίωση της ποιότητας του αέρα στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, όπως καταλήγει το άρθρο της γαλλικής εφημερίδας, δύσκολα θα διευθετηθεί, αφού στις προεκλογικές εκστρατείες δύσκολα προβάλλονται τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Η μόνη λύση είναι η εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών που υποφέρουν με βασικότερα θύματα τα μικρά παιδιά. Η δράση της νεαρής μαθήτριας και ακτιβίστριας από τη Σουηδία, Γκρέτα Τούνμπεργκ, έχει ήδη επηρεάσει αρκετούς νέους στη Βαλκανική χώρα και αλλού, όπως επιβεβαιώνεται μέσα από διαδηλώσεις μαθητών για την προστασία του περιβάλλοντος. Η νεολαία ευτυχώς απέδειξε ότι έχει ευαισθησίες και νοιάζεται για το περιβάλλον, δείχνοντας το καλό παράδειγμα σε χώρες που δεν σέβονται τη Συνθήκη του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.
Μπορεί στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη να μην έχουν βγει ακόμα συστηματικά στους δρόμους οι μαθητές, όμως έχουν σχέδια για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην πρωτεύουσα τους μέσα από τις μελλοντικές επιστημονικές τους σπουδές. «Εμείς τα παιδιά μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα», ήταν η απάντηση μιας εννιάχρονης μαθήτριας για την αποπνικτική ατμόσφαιρα που επικρατεί στο Σαράγεβο. Σε εμάς δεν μένει παρά μόνο να τους το ευχηθούμε.
Ο Άντρος Γ. Καραγιάννης είναι Δήμαρχος Δερύνειας
