Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους και τους Κύπριους πολίτες, σύμφωνα με το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο. Ενδεικτικά, όπως καταγράφεται, η προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος είναι σημαντική για το 94% των Ευρωπαίων πολιτών και το 97% των πολιτών στην Κύπρο.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, όταν ζητήθηκε να εντοπιστούν οι πιο αποτελεσματικοί τρόποι αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων, η πιο συχνά αναφερόμενη λύση ήταν: «να αλλάξουμε τον τρόπο που καταναλώνουμε» (33% σε ΕΕ και 43% σε Κύπρο) και να «αλλάξουμε τον τρόπο παραγωγής και εμπορίας» (31% σε ΕΕ και 19% στην Κύπρο).
Οι προτεινόμενες από τους πολίτες λύσεις, μας οδηγούν συνειρμικά στο φλέγον θέμα των πλαστικών μίας χρήσης και των επικίνδυνων μικροπλαστικών, που καταλήγουν πίσω στον άνθρωπο μέσω της τροφικής αλυσίδας. Σχεδόν εννέα στους δέκα (88% στην ΕΕ και 92% στην Κύπρο) ανησυχούν για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των μικροπλαστικών και παρόμοιο ποσοστό (89% σε ΕΕ και 93% στην Κύπρο) ανησυχεί για την επίδραση των πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί τη σταδιακή απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης, στην προσπάθεια να προστατεύσει τον πλανήτη και κατ’ επέκταση τους ίδιους τους πολίτες της. Στην Κύπρο, ήδη από τον Ιούλιο του 2018 επιβάλλεται περιβαλλοντικό τέλος στην χρήση πλαστικής σακούλας. Ένα χρόνο μετά την εφαρμογή του μέτρου παρατηρήθηκε ένα 80% στη μείωση, σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Περιβάλλοντος. Το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα, όπου η χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας μειώθηκε δραστικά κατά 98,6%, δύο χρόνια μετά την επιβολή περιβαλλοντικού τέλους. Φαίνεται ότι οι καταναλωτές στρέφονται τώρα σε βιοαποικοδομήσιμες σακούλες ή στις επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες. Αν παραμείνει σταθερή η μείωση και στην Κύπρο, με βάση υπολογισμούς της ΟΕΒ, ο αριθμός θα φτάσει τις 21 σακούλες ανά άτομο ετησίως, διασφαλίζοντας την επίτευξη του στόχου για το 2025.
Είναι άγνωστο μέχρι πού έχει φτάσει η μείωση στην χρήση πλαστικής σακούλας τώρα στην Κύπρο, καθώς δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, ωστόσο το συγκεκριμένο μέτρο δεν είναι από μόνο του αρκετό. Καλό είναι να υπενθυμίσουμε ότι οποιοδήποτε καινούριο αντικείμενο αγοράζουμε, συμπεριλαμβανομένων των υφασμάτινων σακούλων που χρησιμοποιούμε για τα ψώνια μας τώρα, διαθέτει ανθρακικό αποτύπωμα, δηλαδή συνδέεται με εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή. Γι΄ αυτό ένα πρώτο σημαντικό βήμα είναι να μειώσουμε την χρήση και την αγορά νέων αγαθών. Ένα δεύτερο σημαντικό βήμα είναι να επαναχρησιμοποιούμε οτιδήποτε διαθέτουμε ήδη, καθώς η ανακύκλωση είναι η έσχατη λύση στην αλυσίδα Reduce- Reuse-Recycle (μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση).
Όσον αφορά στα υπόλοιπα πλαστικά μίας χρήσης, δυστυχώς, ακόμα δεν υπάρχουν στοιχεία για την κυπριακή αγορά. Βλέπουμε βέβαια μια αύξηση στην ενημέρωση των πολιτών, καθώς υπάρχουν οι σχετικές αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ παράλληλα γίνεται ενημέρωση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδίκτυο γενικότερα. Το ότι οι Κύπριοι πραγματικά ανησυχούν για την κλιματική αλλαγή είναι παρήγορο.
Όπως και το ότι υπάρχει ενημέρωση για την ανακύκλωση των συσκευασιών. Ευτυχώς, οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά, χωρίζουν τα ρεύματα αποβλήτων και τα στέλνουν για ανακύκλωση. Σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Περιβάλλοντος, η ανακύκλωση πλαστικού φτάνει στο 60% περίπου και η ανακύκλωση χαρτιού στο 99%. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό. Έχουμε χαμηλά ποσοστά στην ανακύκλωση γυαλιού και ακόμα χαμηλότερα στην ανακύκλωση οργανικών αποβλήτων και την κομποστοποίηση.
Η αλλαγή που χρειαζόμαστε είναι τεραστίων διαστάσεων, διότι η κλιματική αλλαγή βρίσκεται σε κρίσιμη φάση: είμαστε μια ανάσα πριν το σημείο χωρίς επιστροφή, όπου η κλιματική καταστροφή θα είναι μη αναστρέψιμη. Γι’ αυτό κι εμείς, ως αρχή τοπικής αυτοδιοίκησης, με πυξίδα τους 17 στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών προσπαθούμε, στο μέτρο των δυνάμεών μας, να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να προσαρμοστούμε στην κλιματική αλλαγή και, ει δυνατόν, να συμβάλουμε στην ανάσχεσή της.
Ο Ανδρέας Παπαχαραλάμπους είναι Δήμαρχος Στροβόλου
