Μισός αιώνας κατοχής, μισός αιώνας προσφυγιάς, μισός αιώνας μνήμη Κυθρέας.
Συμπληρώνονται αυτές τις μέρες 50 χρόνια από τη θλιβερή επέτειο κατάληψης της Κυθρέας και των περιχώρων της από τα τουρκικά στρατεύματα κατά τη δεύτερη φάση προέλασης του Αττίλα τον Αύγουστο του 74.
Μια περίοδος που δεν έχει καταφέρει να επουλώσει τις πληγές εκείνου του καλοκαιριού, ούτε και να θεραπεύσει το τραύμα που κουβάλησαν οι χιλιάδες εκτοπισμένοι με τον ξεριζωμό. Γιατί οι πρόσφυγες παραμένουν μακριά από τις ρίζες τους, εκατοντάδες οικογένειες μνημονεύουν τους νεκρούς τους και δεκάδες άλλες περιμένουν ακόμα τη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων τους.
Η Κυθρέα καταλήφθηκε το πρωί της 14ης Αυγούστου μετά τη διάσπαση της γραμμής άμυνας στην περιοχή Μιας Μηλιάς. Εκεί έδωσε και ο Υποστράτηγος Τάσος Μάρκου μιαν από τις πιο ηρωικές και άνισες μάχες κατά του Τούρκου εισβολέα, παραμένοντας έκτοτε αγνοούμενος. Σελίδες ένδοξες πλάι σε μνήμες πικρές, που ανακαλούν εκατοντάδες ιστορίες αιχμαλωσίας στρατιωτών και γυναικόπαιδων στη Βώνη, λεηλασίες και σφαγές αμάχων που στοιχειώνουν ακόμα την πολύπαθη περιοχή της Κυθρέας.
Δυο χρόνια πριν, σύμπας ο ελληνισμός τίμησε την τραυματική επέτειο ενός αιώνα από τη μικρασιατική καταστροφή, που έφερε το τέλος του τρισχιλιόχρονου ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολία. Φέτος, ο χρόνος έρχεται να υπενθυμίσει πως η πληγή της Κύπρου παραμένει ανοικτή, η πολιτισμική γενοκτονία στα κατεχόμενα θριαμβεύει, ο εποικισμός συνεχίζεται και η εδραίωση των τετελεσμένων της εισβολής παραμένει εδώ και πέντε δεκαετίες μια πάγια τακτική της Τουρκίας και του κατοχικού καθεστώτος, που αξιώνουν συνεχώς τον δικό μας συμβιβασμό και υποταγή.
Σ΄αυτές τις δύσκολες συνθήκες, ο ρόλος του προσφυγικού μας Δήμου παραμένει σταθερός: η συνέχιση του κοπιαστικού αγώνα μέχρι τη μέρα της επιστροφής και η μετάδοση της μνήμης της Κυθρέας στη νέα γενιά. Δεν μας επιτρέπουν οι καιροί τον εφησυχασμό και την επίδειξη δειλίας. Μας υποβάλλουν αντίθετα την ανάγκη μετουσίωσης αυτού του συλλογικού τραύματος σ’ ένα καινούριο όραμα, που θα καταστήσει την πατρίδα μας ελεύθερη κι ευημερούσα, χωρίς κατοχικά στρατεύματα και ξένες εγγυήσεις. Μας προτρέπουν να πάρουμε απ’ την αρχή το νήμα γι’ απελευθέρωση της αγαπημένης μας Κυθρέας και του τουρκοπατημένου Πενταδάκτυλου και να μπολιάσουμε το νέο αίμα με περισσότερη αποφασιστικότητα και πίστη στο δίκαιο του αγώνα μας.
Κυθρέα είμαστε εμείς. Όσοι γεύτηκαν το νερό του Κεφαλόβρυσου κι όσοι το άκουσαν να τρέχει στις ιστορίες του παππού και της γιαγιάς. Ήταν ο κόσμος της, το πείσμα και το μεράκι του για πρόοδο, το φιλότιμο κι η φιλοξενία του. Κυθρέα είναι πλέον η συλλογική μας μνήμη, αυτή που δεν κατάφερε κανείς να ξεριζώσει γιατί είναι κομμάτι της ελληνικής μας ταυτότητας. Αυτήν οφείλουμε να κρατήσουμε ζωντανή. Γιατί σ’ αυτό το μικρό κομμάτι γης στη Μεσόγειο διακυβεύεται πλέον η ίδια η ύπαρξη του ελληνισμού.
