Η ανακοίνωση της συμφωνίας μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων για διευρυμένη συνάντηση στο εγγύς μέλλον υπό την αιγίδα του Γ.Γ. του ΟΗΕ, είναι θετικό γεγονός. Ο στόχος της διάρρηξης του αδιεξόδου και της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων συνεχίζει να είναι το ζητούμενο. Και από τη στιγμή που δεν υπάρχει κοινό έδαφος λόγω κυρίως των θέσεων Τατάρ για αλλαγή της προ πολλού συμφωνημένης βάσης διαπραγμάτευσης, δεν είναι ακόμα σίγουρο ότι η προσπάθεια για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων θα καρποφορήσει.
Προφανώς ο παράγοντας που θα καθορίσει την έκβαση της προσπάθειας είναι η Τουρκία. Αν συνεχίσει να προτάσσει τις αξιώσεις για αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας και για ισότιμο διεθνές καθεστώς του ψευδοκράτους, θα συνεχίσει να εμποδίζει την επανέναρξη της διαπραγματευτικής διαδικασίας για λύση του Κυπριακού.
Εμείς, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποια στάση θα τηρήσει η Τουρκία. Μπορούμε όμως ως ελληνοκυπριακή πλευρά με τη δική μας στάση, τις πρωτοβουλίες που θα αναλάβουμε και τις θέσεις που θα προβάλουμε να επιδιώξουμε τη δημιουργία δυναμικής για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
Για την υλοποίηση του πιο πάνω στόχου η ελληνοκυπριακή πλευρά πρέπει σταθερά και χωρίς αμφισημίες να προβάλλει τις ακόλουθες θέσεις σχετικά με τη λύση που επιδιώκουμε και τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να προχωρήσουμε.
- Με κάθε ευκαιρία πρέπει να τονίζουμε τη δέσμευσή μας στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ. Αυτή η λύση είναι η μοναδικά εφικτή αφού αποτελεί συμφωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές από το 1977 και από τότε επαναβεβαιώθηκε αρκετές φορές από τις δύο πλευρές και είναι θέση του ΟΗΕ. Όσον αφορά το περιεχόμενo της πολιτικής ισότητας, αυτό ουσιαστικά έχει συμφωνηθεί όπως επισημαίνει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ στην Έκθεσή του της 28ης Σεπτεμβρίου 2017 (σημείο 27). Στο κεφάλαιο της πολιτικής ισότητας ξεχωρίζουν οι κεφαλαιώδους σημασίας συγκλίσεις για εκ περιτροπής προεδρία με διασταυρούμενη και σταθμισμένη ψήφο και για μία τουρκοκυπριακή ψήφο στις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, τις οποίες με κάθε ευκαιρία θα πρέπει να επαναβεβαιώνουμε.
- Η ελληνοκυπριακή πλευρά θα πρέπει να παραμένει σταθερή στη θέση της για συνέχιση των διαπραγματεύσεων από το σημείο που διακόπηκαν στη βάση του Πλαισίου που κατάθεσε ο Γ.Γ. του ΟΗΕ στο Κραν Μοντανά. Αυτό περιλαμβάνει έξι βασικά ζητήματα (εδαφικό, πολιτική ισότητα, περιουσιακό, ισότιμη μεταχείριση, ασφάλεια, εγγυήσεις). Επιπρόσθετα, η ελληνοκυπριακή πλευρά πρέπει να υπογραμμίζει ότι η διαπραγμάτευση αφορά μόνο τα εκκρεμούντα ζητήματα του Πλαισίου και όχι ζητήματα στα οποία έχουν επιτευχθεί πολλές και σημαντικές συγκλίσεις οι οποίες πρέπει να διαφυλαχθούν.
Μ’ αυτό τον τρόπο η ελληνοκυπριακή πλευρά συναντά και υιοθετεί τη θέση του Γ.Γ. του ΟΗΕ και του ΣΑ, όπως την διατύπωναν για μερικά χρόνια μετά την αποτυχία της Διάσκεψης στο Κραν Μοντανά σε Εκθέσεις και Ψηφίσματά τους (σαφή αναφορά κάνει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ από τον Σεπτέμβριο του 2017 ( έκθεση του της 28ης Σεπτεμβρίου, σημείο 47). Τόσο ο κ. Γκουτέρες όσο και το Σ.Α. δεν έχουν κανένα λόγο να μην ευνοούν επαναφορά αυτής της προσέγγισης που βάζει τη διαδικασία στις ράγες που βρισκόταν πριν τη διακοπή των διαπραγματεύσεων αξιοποιώντας πλήρως ό,τι έχει συμφωνηθεί και δημιουργώντας χειροπιαστή προοπτική για επίτευξη στρατηγικής συμφωνίας που ουσιαστικά θα καταστήσει αναπόδραστη τη συνολική λύση του Κυπριακού. Από τη στιγμή που τις δύο πλευρές τις χωρίζει χάσμα σε σχέση με το σημείο επανεκκίνησης των διαπραγματεύσεων, ως κοινό έδαφος αναδεικνύεται η θέση του ΟΗΕ. Μ’ αυτό τον τρόπο:
- Διαφυλάσσεται όλο το διαπραγματευτικό κεκτημένο (βάση λύσης, συγκλίσεις) ώστε σε περίπτωση επανέναρξης των διαπραγματεύσεων να έχουμε να διανύσουμε μόνο το «τελευταίο μίλι», όπως χαρακτήρισε την εναπομείνασα απόσταση για την επίτευξη στρατηγικής συμφωνίας ο κ. Γκουτέρες.
- Εξουδετερώνεται η επιχειρηματολογία και οι στοχεύσεις της τουρκικής πλευράς η οποία επιχειρεί να εκτρέψει την όλη διαδικασία προς την κατεύθυνση της λύσης δύο κρατών.
- Ενισχύεται η αξιοπιστία και η πειστικότητα των θέσεων της ελληνοκυπριακής πλευράς έναντι του διεθνούς παράγοντα.
- Απαντώνται με πειστικό τρόπο οι προβληματικές θέσεις για χρονοδιαγράμματα και αναβάθμιση του στάτους της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε περίπτωση νέας αποτυχίας.
Το θετικό γεγονός της ανάληψης προσπαθειών για σύγκληση άτυπης διευρυμένης συνάντησης δεν σημαίνει από μόνο του ότι αίρονται οι διαφωνίες ανάμεσα στις δύο πλευρές. Είναι όμως σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αν και εφόσον διαρρηχθεί το αδιέξοδο και συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις από το σημείο που διακόπηκαν διαφυλάσσοντας το διαπραγματευτικό κεκτημένο, η προοπτική για λύση αποκτά ισχυρή δυναμική. Ας προσπαθήσουμε να τη δημιουργήσουμε, στο βαθμό βέβαια που εξαρτάται από εμάς.
