Το πρόβλημα των επικίνδυνων οικοδομών εκτείνεται σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, όμως ιδιαίτερα οξύ και σοβαρό είναι στη Λευκωσία και τη Λεμεσό. Αυτό προκύπτει όχι μόνο από την ύπαρξη μεγάλων και παλαιών αστικών κέντρων, αλλά επίσης, στην Λευκωσία λόγω της ύπαρξης της Πράσινης Γραμμής η οποία διαπερνά οικιστικές περιοχές και την εντός των τειχών πόλη, και στη Λεμεσό λόγω της άναρχης ανάπτυξης που ακολούθησε το 1974 και της χρήσης ευτελών υλικών μετά την απώλεια των λατομείων στον Πενταδάκτυλο.
Οι ΕΟΑ δεν αρνούνται να αναλάβουν αυτή την αρμοδιότητα. Απεναντίας, θεωρούμε ότι είμαστε οι πλέον κατάλληλοι και τεχνικά καταρτισμένοι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ωστόσο, έχουμε μια βασική διαφορά φιλοσοφίας με το κεντρικό κράτος
(Εκτελεστική και Νομοθετική Εξουσία).
Ζητάμε, όταν η ευθύνη μεταφερθεί σε εμάς, να μας δοθούν τα απαραίτητα νομικά, διοικητικά και οικονομικά εργαλεία για να μπορέσουμε να επιτελέσουμε το καθήκον που προκύπτει από αυτή την αρμοδιότητα, με ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό τρόπο και όχι να μεταφερθούν στους ΕΟΑ οι παθογένειες που ταλανίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία εδώ και δεκαετίες.
Οικονομική πτυχή
Το θέμα της οικονομικής πτυχής είναι πολύ συγκεκριμένο και ευνόητο: Οι ΕΟΑ έχουν εισοδήματα μόνο από τέλη ανταποδοτικού χαρακτήρα. Ύδρευση, αποχέτευση, διαχείριση στερεών αποβλήτων και αδειοδότηση είναι ξεχωριστά και αυτόνομα κέντρα κόστους, χωρίς τη δυνατότητα σταυροειδών επιδοτήσεων μεταξύ τους στον ετήσιο ισολογισμό. Δηλαδή οι ΕΟΑ δεν δικαιούνται να μεταφέρουν στον ετήσιο ισολογισμό οικονομικούς πόρους από τις εισπράξεις πόσιμου νερού ή από τις εισπράξεις των τελών αποχέτευσης για να χρηματοδοτήσουν τη διαχείριση των επικίνδυνων οικοδομών. Ούτε μπορούν, σύμφωνα με την νομοθεσία τους, να λαμβάνουν κρατική χορηγία. Επομένως, θα πρέπει το κυπριακό κράτος να αποφασίσει, πως η δραστηριότητα αυτή θα χρηματοδοτείται.
Εάν π.χ. η δραστηριότητα αυτή θα χρηματοδοτείται από τα δικαιώματα αδειοδότησης, αυτό θα πρέπει να γίνει με διαφάνεια και εν γνώσει του πολίτη, ο οποίος πληρώνει για την πολεοδομική ή την οικοδομική του άδεια. Δηλαδή ο πολίτης θα πρέπει να γνωρίζει ότι θα πληρώσει περισσότερα για να χρηματοδοτήσει την ασυνέπεια του γείτονα του, του οποίου η οικοδομή αποτελεί δημόσιο κίνδυνο, αλλά αρνείται να την επιδιορθώσει ή να την κατεδαφίσει.
Σε αυτή την περίπτωση, προκύπτει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ακόμη μια αδικία: Οι επαρχίες με τα περισσότερα επικίνδυνα κτήρια να αναγκαστούν να χρεώνουν πιο ακριβά τις πολεοδομικές και οικοδομικές άδειες.
▪ H Λευκωσία με το μεγάλο αριθμό επικίνδυνων οικοδομών, επί ή πλησίον της πράσινης γραμμής, που η σημερινή τους κατάσταση είναι άμεσα συσχετιζόμενη με τη συνεχιζόμενη κατοχή τι πρέπει να κάνει;
▪ Παρόμοια, η Λεμεσός με τις πολλές πολυκατοικίες που ανεγέρθηκαν για να επιλυθεί το οξύ πρόβλημα στέγασης μεγάλου αριθμού προσφύγων που φιλοξενήθηκαν στην πόλη μετά το 1974 πως θα επιλύσει αυτό το πρόβλημα;
▪ Αυτό το κόστος της εισβολής, θα το επωμιστούν μόνο οι πολίτες της Λευκωσίας και της Λεμεσού;
▪ Το κόστος ανάπτυξης στη Λευκωσία και Λεμεσό θα αυξηθεί έναντι άλλων Επαρχιών;
▪ Θα επιτρέψουμε να δημιουργηθεί συγκριτικό μειονέκτημα στις συγκεκριμένες επαρχίες αυξάνοντας το κόστος των δικαιωμάτων αδειοδότησης;
Ως ΕΟΑ εισηγηθήκαμε δυο εναλλακτικές προτάσεις.
A. Την έγκριση με τη μορφή κατεπείγοντος πρόσθετης χορηγίας προς τις τοπικές αρχές. Η χορηγία θα αφορά μόνο τις επικίνδυνες οικοδομές και θα πιστώνεται στους ΕΟΑ από τις τοπικές αρχές βάσει της διαδικασίας που θα συμφωνηθεί και των εργασιών που θα εκτελεσθούν ανά περίπτωση επικίνδυνης οικοδομής. Οι ΕΟΑ θα είναι υπεύθυνοι να προχωρούν με την άρση της επικινδυνότητας και θα χρεώνουν την οικεία τοπική αρχή η οποία θα έχει λάβει χορηγία από το κράτος.
Β. Τη δημιουργία ειδικού ταμείου στο Υπουργείο Οικονομικών το οποίο θα χρηματοδοτεί, με τη μορφή δανείου μέσω των ΕΟΑ, την άρση της επικινδυνότητας οικοδομών πολιτών που αρνούνται να προχωρήσουν οι ίδιοι στις εργασίες. Εισηγούμαστε το επιτόκιο να είναι υψηλότερο της αγοράς ώστε να μην είναι η πρώτη επιλογή των ασυνείδητων ιδιοκτητών αλλά η τελευταία. Το κράτος δεν κινδυνεύει να χάσει λεφτά διότι στην περιουσία τοποθετείται εμπράγματο βάρος (memo), άρα σίγουρα κάποια στιγμή θα αποπληρωθεί η οφειλή.
Νομική και διοικητική πτυχή
Παράλληλα με τα οικονομικά εργαλεία χρειαζόμαστε νομικά και διοικητικά εργαλεία, τα οποία να μας προσδίδουν αξιοπιστία, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Πχ εργαλεία για τάχιστη κένωση επικίνδυνων οικοδομών με υποχρεωτική έξωση των κατοίκων τους, σφράγιση, κατεδάφιση, υποβολή σε υποθήκη για εξασφάλιση χρηματικών πόρων επιδιόρθωσης τους κτλ. Αυτά τα εργαλεία δεν πρέπει να είναι χρονοβόρα και αναποτελεσματικά και οι σχετικές ποινές θα πρέπει να είναι αυστηρές, αποτρεπτικές και παραδειγματικές.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους, απαιτείται άμεση λήψη πολιτικής απόφασης και παράλληλη επιτάχυνση όλων των συνεπαγόμενων διαδικασιών ώστε όταν η αρμοδιότητα αυτή μεταφερθεί στους ΕΟΑ να υπάρχουν διαθέσιμα τα κατάλληλα εργαλεία και πόροι που θα τους επιτρέψουν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά.
*Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης, Πρόεδρος Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης Λευκωσίας Γιάννης Τσουλόφτας, Πρόεδρος Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης Λεμεσού
