Αδυναμίες στην καταμέτρηση και τιμολόγηση του νερού ύδρευσης, στην τεκμηρίωση των ελέγχων και στη διασφάλιση της ακρίβειας των υδρομετρητών, εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία.
Η ΕΥ στην Ειδική Έκθεση με θέμα «Έλεγχος Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων» που δημοσιοποιήθηκε την Τρίτη, τονίζει την ανάγκη για καλύτερη οργάνωση, αυστηρότερη εποπτεία και αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των πόρων του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) τονίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία στην Ειδική Έκθεση με θέμα «Έλεγχος Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων» που δημοσιοποιήθηκε την Τρίτη.
Όπως αναφέρεται, η Υπηρεσία διενήργησε κανονιστικό έλεγχο, με σκοπό την εξακρίβωση του βαθμού συμμόρφωσης του ΤΑΥ με ευρήματα και συστάσεις προηγούμενων σχετικών ελέγχων που διενεργήθηκαν κατά την περίοδο 2020 – 2023 και την εξέταση νέων θεμάτων και καταγγελιών που λήφθηκαν.
Στο προλόγισμα του στην Εκθεση, ο Γενικός Ελεγκτής Ανδρέας Παπακωνσταντίνου αναφέρει ότι η διαχείριση των υδάτινων πόρων της Κυπριακής Δημοκρατίας αποκτά σήμερα ιδιαίτερη σημασία, καθώς η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τις πολύ σοβαρές προκλήσεις της λειψυδρίας και των μεταβαλλόμενων κλιματικών συνθηκών.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, σημειώνει, ο ρόλος του ΤΑΥ, ως ο φορέας διαχείρισης και ελέγχου των υδατικών αποθεμάτων, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία.
Σε ό,τι αφορά στην παρακολούθηση της κατανάλωσης, ο ΓΕ σημειώνει πως από τον έλεγχο διαπιστώθηκαν αδυναμίες στην καταμέτρηση και τιμολόγηση του νερού ύδρευσης, στην τεκμηρίωση των ελέγχων και στη διασφάλιση της ακρίβειας των υδρομετρητών. Σε δύο κομβικά σημεία εισαγωγής, που αντιπροσωπεύουν το 64% της κατανάλωσης της επαρχίας Λευκωσίας, δεν γίνονταν τακτικοί έλεγχοι, προσθέτει.
Το ΤΑΥ, αναφέρει ακόμη, δεν είχε πρόσβαση στους υδρομετρητές του Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λεμεσού, ούτε στο σύστημα τηλεμετρίας του Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λάρνακας, με αποτέλεσμα να προκύπτει αβεβαιότητα σε σχέση με την ακρίβεια των ποσοτήτων που τιμολογούνται. Επίσης, παρατηρήθηκαν ανεξήγητες διακυμάνσεις στις ενδείξεις των υδρομετρητών, που δεν έτυχαν διερεύνησης, και μη ορθή συμπλήρωση σχετικών εντύπων.
Ο ΓΕ αναφέρει ότι το μηχανογραφημένο Σύστημα Τιμολόγησης Νερού παρουσίαζε αδυναμίες όσον αφορά στα δικαιώματα πρόσβασης και ασφάλειας δεδομένων.
Τα εισπρακτέα ποσά του ΤΑΥ ανήλθαν στα €147,7 εκατομμύρια, εκ των οποίων €69,2 εκατομμύρια αφορούσαν σε συσσωρευμένες οφειλές, κυρίως από Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΑΤΑ), αναφέρει και σημειώνει πως παρά τις ρυθμίσεις που προωθήθηκαν για διαγραφή παλαιών οφειλών, με την προϋπόθεση ότι οι ΑΤΑ θα συμμορφώνονταν εφεξής με τις υποχρεώσεις τους, παρατηρήθηκε δημιουργία νέων οφειλών.
Επιπλέον, ποσό ύψους €58,1 εκατομμυρίων αφορά νερό που παρέχεται διαχρονικά σε Τουρκοκύπριους καταναλωτές και δεν τιμολογείται, βάσει πολιτικής απόφασης, επισημαίνει ο ΓΕ.
Ο έλεγχος της ΕΥ κατέδειξε επίσης καθυστερήσεις στη λήψη νομικών μέτρων για την είσπραξη οφειλών, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις δεν κινήθηκαν καθόλου διαδικασίες.
“Σοβαρό προβληματισμό προκαλεί η μη εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων για την αντιμετώπιση υπεραντλήσεων σημαντικών ποσοτήτων νερού από ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται χωρίς επαρκή έλεγχο, με κίνδυνο για την υδροφορία των περιοχών όπου αυτές δραστηριοποιούνται” τονίζει ο ΓΕ.
Επίσης, αναφέρει, εντοπίστηκαν περιπτώσεις υπερκατανάλωσης και μη τιμολόγησης νερού από επιχειρήσεις, καθώς και μη έγκαιρη προώθηση έργων ενίσχυσης της υδατικής επάρκειας σε περιοχές όπως η Πόλη Χρυσοχούς και η Τυλληρία, παρά την ολοκλήρωση σχετικής μελέτης από το 2022.
“Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη για καλύτερη οργάνωση, αυστηρότερη εποπτεία και αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των πόρων του ΤΑΥ. Η ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών, η έγκαιρη λήψη αποφάσεων και η ύπαρξη/υλοποίηση ενός μακροχρόνιου στρατηγικού πλάνου μακριά από σπασμωδικές κινήσεις προς επίλυση χρόνιων προβλημάτων, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για μια σύγχρονη, υπεύθυνη και βιώσιμη υδατική πολιτική” καταλήγει ο κ. Παπακωνσταντίνου.
Στην Εκθεση αναφέρεται ότι σε σχέση με σημαντικές υπεραντλήσεις από εγκεκριμένες γεωτρήσεις δύο συγκεκριμένων συνδεδεμένων Εταιρειών στο Μοναγρούλλι, “οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τη ζώνη υδροφορίας της περιοχής” και για τις οποίες η ΕΥ εξέδωσε στο παρελθόν, Ειδική Έκθεση (ΤΑΥ/01/2020), διαπιστώθηκε ότι το ΤΑΥ δεν έλαβε αποτελεσματικά μέτρα, με βάση τις δυνατότητες που του παρέχονται από τη νομοθεσία, για τερματισμό της υπεράντλησης (πέραν των όποιων νομικών μέτρων). Επίσης, το ΤΑΥ δεν έλαβε νομικά μέτρα εναντίον της μίας εταιρείας για όλες τις περιόδους κατά τις οποίες υπερέβαινε επανειλημμένα το επιτρεπόμενο όριο άντλησης νερού, ενώ για τη δεύτερη εταιρεία δεν έλαβε καθόλου νομικά μέτρα.
Στην εταιρεία που λήφθηκαν νομικά μέτρα, προσθέτει η Εκθεση, το Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού, με αποφάσεις του ημερ. 26.4.2021 και 25.9.2023, επέβαλε πρόστιμο ύψους €400 και €2.000, αναφέροντας ως ελαφρυντικό παράγοντα, ότι δεν είχε προηγούμενες καταδίκες καθώς και την παραδοχή και πλήρη συμμόρφωσή της. Επισημάνθηκε από την Υπηρεσία, αναφέρεται, ότι, κατά την ημερομηνία λήψης της δεύτερης απόφασης, η υπό αναφορά Εταιρεία συνέχιζε να υπεραντλεί ποσότητες νερού και βαρυνόταν ήδη με καταδίκη στη βάση της απόφασης ημερ. 26.4.2021, “κάτι που προφανώς το ΤΑΥ απέτυχε να αναδείξει ενώπιον του Δικαστηρίου, πριν τη λήψη της απόφασης”.
Οι υπό αναφορά εταιρείες χρησιμοποιούν, επίσης, για την άρδευση των φυτειών τους στην περιοχή Κόρνου και Δελίκηπου, νερό από το φράγμα Λευκάρων, θέμα το οποίο αναφέρθηκε και στην Ειδική Έκθεση ΤΑΥ/01/2020, αναφέρει η Εκθεση.
Από τον έλεγχο της ΕΥ διαπιστώθηκε ότι το ΤΑΥ δεν προέβη σε επαναξιολόγηση της μέγιστης ετήσιας ποσότητας νερού ύψους 200.000 κ.μ. που εγκρίθηκε, κατ΄εξαίρεση, το 2012, για μεταφορά νερού από το φράγμα Λευκάρων σε δεξαμενές της εταιρείας για την άρδευση των φυτειών της στον Κόρνο, που βρίσκονται εκτός της αρδευτικής περιοχής που καλύπτει το υπό αναφορά φράγμα. Επίσης, στην αίτηση που υπέβαλε η μία Εταιρεία προς το ΤΑΥ, για άρδευση των καλλιεργήσιμων φυτειών της στον Κόρνο και Δελίκηπο, από το Κυβερνητικό Υδατικό Έργο (ΚΥΕ) Λευκάρων, περιλήφθηκαν δύο τεμάχια για τα οποία δεν υποβλήθηκε αίτηση για εκταρική επιδότηση από τον Κυπριακό Οργανισμό Αγροτικών Πληρωμών για τα έτη 2020 – 2023, “γεγονός που υποδηλώνει ότι ενδέχεται να μην τα καλλιέργησε”. Επίσης, περιέλαβε στην αίτησή της τρία τεμάχια για τα οποία είχε υποβληθεί αίτηση εκταρικής επιδότησης προς τον Κυπριακό Οργανισμό Αγροτικών Πληρωμών, από φυσικά πρόσωπα που συνδέονται με τις Εταιρείες και όχι από την ίδια την εταιρεία.
Κατά τα έτη 2018-2023 οι δύο Εταιρείες κατανάλωσαν, συνολικά, το 28% μέχρι 41% της συνολικής ποσότητας νερού που καταναλώθηκε από το ΚΥΕ Λευκάρων, “αναδεικνύοντας πρόβλημα δυσανάλογης κατανομής νερού για σκοπούς άρδευσης και πιθανή ευνοϊκή μεταχείριση” αναφέρει η Εκθεση.
Από επισκόπηση της βάσης δεδομένων του ΤΑΥ όσον αφορά στις γεωτρήσεις που βρίσκονται στην περιοχή Μοναγρουλίου, διαπιστώθηκε ότι, σε αρκετές περιπτώσεις, δεν υπήρχαν καταγραμμένες οι ενδείξεις των υδρομετρητών των γεωτρήσεων, “με κίνδυνο να δημιουργούνται συνεχείς υπεραντλήσεις, που να θέτουν σε κίνδυνο τη ζώνη υδροφορίας της περιοχής”.
Σε σχέση με την παροχή νερού σε Εταιρεία που λειτουργεί σφαγείο και συνδεδεμένες με αυτή επιχειρήσεις, θέμα για το οποίο εκδόθηκε η Ειδική Έκθεση της Υπηρεσίας αρ. ΤΑΥ/01/2021, διαπιστώθηκε ότι η Εταιρεία κατά κανόνα αντλούσε, κατά την περίοδο 2020-2022, μεγαλύτερες ποσότητες νερού από εκείνες που είχαν εγκριθεί, οι οποίες κατά το έτος 2020, ανήλθαν σε πέραν του διπλάσιου της εγκριθείσας ποσότητας (74.698 κ.μ. αντί 30.000 κ.μ., υπέρβαση 149%). Σημειώθηκε ακόμα ότι στα τιμολόγια της αντίστοιχης περιόδου που εκδόθηκαν προς την υπό αναφορά Εταιρεία, δεν υπολογίστηκαν και δεν χρεώθηκαν τέλη υπερκατανάλωσης.
Η πραγματική ετήσια κατανάλωση της εν λόγω εταιρείας, κατά την περίοδο 2020-2023, ξεπερνούσε τα 200.000 κ.μ., ποσότητα που χαρακτηρίζεται ως υπερβολική για κάλυψη των αναγκών της με δεδομένο τον πληθυσμό των ζώων της, όπως καταγράφηκαν, τόσο από την ίδια την Εταιρεία, όσο και από το Τμήμα Περιβάλλοντος, τονίζει η Εκθεση.
Γεωτρήσεις, συνεχίζει, για τις οποίες γίνεται αναφορά στην προαναφερόμενη Ειδική Έκθεση της ΕΥ για τις οποίες κατείχε άδεια η εταιρεία, λειτουργούσαν, από τον Μάρτιο του 2023, χωρίς σχετική άδεια, αφού δεν ανανεώθηκαν στη βάση των αναθεωρημένων, μειωμένων, ορίων άντλησης που καθόρισε το ΤΑΥ.
Η Εκθεση σημειώνει ακόμα ότι τo ΤΑΥ δεν προχώρησε στη λήψη νομικών μέτρων εναντίον της εταιρείας, “παρά το γεγονός ότι παρατηρούνται υπεραντλήσεις από τις υπό αναφορά γεωτρήσεις από το 2013”.
Επίσης, αναφέρει ότι το ΤΑΥ δεν προχώρησε σε τιμολόγηση του νερού (τέλη Περιβάλλοντος και Πόρου ) που η Εταιρεία αντλεί από τις γεωτρήσεις της. Η οφειλή, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη τυχόν υπερκατανάλωση, υπολογίστηκε, από την Υπηρεσία γύρω στις €90.000.
Το ΤΑΥ επιβάλλει τέλη υπερκατανάλωσης στους γεωργούς που προμηθεύονται νερό από τα Κυβερνητικά Υδατικά Έργα (ΚΥΕ), όχι όμως σε εκείνους που αντλούν νερό από δικές τους γεωτρήσεις, αναφέρει η Εκθεση.
Πηγή: ΚΥΠΕ
