Κατά την άποψη μου…, μπάζει νερά η συμφωνία ημερ. 10/07/19 του Δήμου Στροβόλου με την ΑΗΚ (μέσω της Διεύθυνσης των Μη Ρυθμιζόμενων Δραστηριοτήτων) για αλλαγή λαμπτήρων οδικού φωτισμού σε τύπου Led, εφόσον ο προσφοροδότης, ο εγκαταστάτης, ο ελεγκτής και ο συντηρητής είναι το ίδιο πρόσωπο!
Με την αλλαγή των λαμπτήρων θα πρέπει να εκδοθεί πιστοποιητικό καταλληλότητας των εργασιών που θα διενεργηθούν, άρα η ΑΗΚ θα εκδώσει πιστοποιητικό στο εαυτό της; Πόσο λάθος μπορεί να πάει!
Η ΡΑΕΚ μετά από απόφαση της το 2014 για λειτουργικό και λογιστικό διαχωρισμό της ΑΗΚ, ρύθμισε τις δραστηριότητες της και το περιθώριο κέρδους της.
Η AHK έχει ρυθμιζόμενες δραστηριότητες από την ΡΑΕΚ που είναι η Παραγωγή ηλεκτρισμού, η Προμήθεια ηλεκτρισμού και τα Δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας (ΙΣΔ, ΙΣΜ, ΔΣΔ). Παράλληλα έχει και μη ρυθμιζόμενες δραστηριότητες όπως η αφαλάτωση, ο οδικός φωτισμός, καλώδια για τηλεπικοινωνίες (πχ. δίκτυο Cablenet), efficiency για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας και ενεργειακών αποδόσεων κτηρίων ή έργων κτλ. Η μη ρυθμιζόμενες δραστηριότητες πραγματοποιούνται ουσιαστικά από τις θυγατρικές εταιρείες της ΑΗΚ που είναι οι ακόλουθες: Esco ΑΗΚ Ltd, AΗΚ Ανανεώσιμες Λτδ και Ηλεκτρική Λτδ.
Είναι ξεκάθαρο ότι η ΑΗΚ έχει δεσπόζουσα θέση στα θέματα ηλεκτρισμού, αφού είναι ο μεγαλύτερος οργανισμός στην Κύπρο για τα θέματα αυτά.
Το να έχεις δεσπόζουσα θέση δεν είναι πρόβλημα, το πρόβλημα είναι να γίνεται κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης με αποτέλεσμα να διατηρείται ή να ενισχύεται κατά τρόπο αθέμιτο η δύναμη που κατέχει μια επιχείρηση στην αγορά. Για παράδειγμα απαγορεύεται μια επιχείρηση που κατέχει δεσπόζουσα θέση σε μια αγορά να καταχραστεί τη δύναμη της προκειμένου να αποκλείσει ανταγωνιστές της σε αγορές τις οποίες δεν κατέχει σημαντική ισχύ. Στις περιπτώσεις αυτές οι Δήμοι με τη συμπεριφορά τους θα πρέπει να συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός αξιοκρατικού και ισότιμου πεδίου άσκησης ανταγωνισμού. Για να αποφθεχθούν οι αθέμιτες τιμές ή πρακτικές, περιορισμός παραγωγής ή διάθεσης άλλων παικτών προς ζημιά της αγοράς και του καταναλωτή, την εφαρμογή ανόμοιων όρων, θέτοντας άλλους παίκτες σε μειονεκτική στον ανταγωνισμό θέση και τέλος τη δημιουργία εκ των πραγμάτων μιας σχέσης οικονομικής εξάρτησης με πιθανή επιβολή αυθαίρετων όρων μεταξύ του ισχυρού συμβαλλόμενου προς τον πιο αδύναμο – όπως οκταετή ή δεκαετή συντήρηση στην περίπτωση των αλλαγών των λαμπτήρων οδικού φωτισμού σε τύπου Led.
Σε δημοσιεύματα αρχές Απριλίου του 2018, η θυγατρική εταιρεία της ΑΗΚ – Esco ΑΗΚ Ltd είχε διαγωνιστεί με ίσους όρους για την αλλαγή λαμπτήρων σε τύπου Led στο Δήμο Λευκωσίας. Η Esco ΑΗΚ Ltd αποκλείστηκε από τη διαδικασία ως η απόφαση τότε του Συμβουλίου Προσφορών του Δήμου, λόγω του ότι δεν είχε τη σχετική άδεια εκτέλεσης εργοληπτικών έργων ή/και το συγκεκριμένο πιστοποιητικό. Τότε στο διαγωνισμό κάποιοι προσφοροδότες είχαν βάλει προσφορές σχεδόν στο μισό του υπολογισθέντος κόστους από το Δήμο που ήταν στα €2,3 εκ! Μετά από διαδικασίες στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών (ΑΑΠ), ο Δήμος Λευκωσίας ανακάλεσε την ανάθεση της προσφοράς σε ιδιωτική Ελληνική εταιρεία που την είχε κερδίσει, επαναξιολόγησε την προσφορά και τελικά η προσφορά κατακυρώθηκε στην Esco AHK Ltd. Σήμερα η όλη διαδικασία βρίσκεται ξανά ενώπιον της Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών!
Μετά τις 10/07/19 που αφορά την απευθείας ανάθεση, δηλαδή τη συμφωνία του Δήμου Στροβόλου και της ΑΗΚ https://www.strovolos.org.cy/dt-symfonia-dimou-strovolou-aik-gia-tin-antikatastasi-tou-odikou-fotismou-me-fotistika-led/ πέφτει σιγά σιγά και το τελευταίο κάστρο! Μέχρι σήμερα, πέραν των 16 Δήμων έχουν πραγματοποιήσει τη διαδικασία αλλαγής λαμπτήρων οδικού φωτισμού σε τύπου Led που αφενός αφορά ένα σημαντικό αρχικό κόστος δαπάνης, αφετέρου όμως μιλάμε για μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας, περιβαλλοντικές συνέπειες όπως η μείωση των ρύπων αλλά και χρήματος που οι Δήμοι οφείλουν αυτή την εξοικονόμηση χρήματος να την επιστρέψουν στους δημότες τους ανταποδοτικά. Το αξιοσημείωτο είναι ότι όλοι οι Δήμοι (με εξαίρεση τους Δήμους Λευκωσίας και Αγλαντζιάς) πήγαν με απευθείας ανάθεση στην ΑΗΚ που κατέχει δεσπόζουσα θέση! Πέραν της αλλαγής των λαμπτήρων η ΑΗΚ εξασφάλισε και τη συντήρηση για οκτώ ή δέκα χρόνια!
Πριν λίγο χρονικό διάστημα, ο Σύνδεσμος Αδειούχων Εργοληπτών Ηλεκτρολόγων Κύπρου (ΣΕΗΚ), προέβηκε σε έντονες γραπτές παραστάσεις, ενημερώσεις και καταγγελίες για μεθόδους αθέμιτου ανταγωνισμού και πρακτικών από την ΑΗΚ. Συμφωνώ με την αιτιολόγηση τους διότι δεν μπορεί τελικά ο προσφοροδότης, ο εγκαταστάτης, ο ελεγκτής και συντηρητής να είναι το ίδιο πρόσωπο ή με μερική παραλλαγή αυτού όπως είναι οι θυγατρικές εταιρείες της ΑΗΚ. Θέλουμε ή δεν θέλουμε ανταγωνιστικό περιβάλλον στην Κύπρο και ίσες ευκαιρίες διαγωνισμού σε όλους;
Είναι ξεκάθαρο ότι οι χαμηλότερες τιμές πετυχαίνονται με τη μέθοδο των ανοιχτών διαγωνισμών και όχι με τη μέθοδο της ευκολίας – που είναι η απευθείας ανάθεση. Ακόμη κι αν υπάρχει γνωμάτευση από την Αρμόδια Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (Γενικό Λογιστήριο) όπου στην ουσία επιτρέπει τη σύναψη απευθείας σύμβασης συνεργασίας μεταξύ των φορέων του δημοσίου τομέα δεν σημαίνει ότι πρέπει να ακολουθείται ευλαβικά από τους Δήμους με οργανισμούς που κατέχουν μονοπωλιακή θέση όπως η ΑΗΚ! Δηλαδή αν υπήρχε και ένας Κρατικός Οργανισμός συλλογής σκυβάλων θα τα έδιναν με απευθείας ανάθεση κι αυτά ή οι υποστηριχτές των πλήρων ιδιωτικοποιήσεων θα έβγαιναν σε ανοιχτό διαγωνισμό όπως έγινε πρόσφατα με τη διαχείριση των Πράσινων Σημείων της επαρχίας Λευκωσίας; To ίδιο συμβαίνει και με τις απευθείας αναθέσεις συγκεκριμένων εργασιών των Δήμων στις Αναπτυξιακές Εταιρείες όπου μέτοχοι είναι οι ίδιοι οι Δήμοι!
Αξιοσημείωτο και πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει παρέμβει με επιστολή της ημερ. 24/06/19 (προς ΑΗΚ, Γενικό Εισαγγελέα, Γενική Λογίστρια, Έφορο Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων, ΕΠΑ, Ένωση Δήμων και ΗΜΥ), όπου η ΑΗΚ στην ουσία «παρανομεί» αφού δεν έχει τη σχετική άδεια για τη συντήρηση από την ΗΜΥ. Μετά από γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα δόθηκε η άδεια εκτέλεσης εργοληπτικών έργων στην ΑΗΚ από την ΗΜΥ στις 28/05/19, όχι όμως η άδεια συντήρησης. Προφανώς η ΑΗΚ θα ισχυρίζεται ότι ως ο μεγάλος παίκτης στην Κύπρο δεν χρειάζεται να κατέχει καμία άδεια από καμία αρμόδια Αρχή για εκτέλεση τέτοιων εργασιών. Στη συγκεκριμένη άδεια αναφέρονται δύο περιορισμοί. Ότι η ΑΗΚ θα διασφαλίζει ότι η συγκεκριμένη λειτουργία της θα είναι συμβατή με τους κανόνες του δικαίου του ανταγωνισμού και των κρατικών ενισχύσεων και θα συνάδουν με το ενωσιακό δίκαιο και τις διατάξεις του Συντάγματος. Με όσα γίνονται μέχρι σήμερα για το συγκεκριμένο θέμα των λαμπτήρων οδικού φωτισμού και τη συμμετοχή της ΑΗΚ, τηρούνται όντως αυτά;
Βασικά, το συμπέρασμα είναι ένα και απλό… και αυτοί που διοικούν πρέπει να έχουν ως μέλημα το δημόσιο συμφέρον. Οι Δήμοι ως οργανισμοί δημοσίου δικαίου οφείλουν για το κάθε τι να πραγματοποιούν ανοιχτούς και διαφανείς διαγωνισμούς και δεν πειράζει αν χρειαστεί περισσότερος χρόνος (τόσα χρόνια δεν υπήρχαν λάμπες οδικού φωτισμού τύπου Led) και η ΑΗΚ ως οργανισμός δημοσίου δικαίου αν θέλει να συμμετέχει ίσα και δίκαια σε αυτές τις διαδικασίες των διαγωνισμών θα πρέπει να συμμετέχει από τις μη ρυθμιζόμενες δραστηριότητες μέσω πχ. της Esco AHK Ltd και αν κερδίσει την προσφορά όπως έγινε στο διαγωνισμό του Δήμου Αγλαντζιάς, μπράβο της!
Μήπως οι αρμόδιοι Γενική Λογίστρια, Γενικός Ελεγκτής, ΕΠΑ, Έφορος Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων, ΗΜΥ και οι Βουλευτές θα πρέπει να δουν το θέμα αυτό πιο σοβαρά και αν χρειάζεται τροποποίηση στον υφιστάμενο νόμο να το πράξουν για να μην εμποδίζεται ο ανταγωνισμός και οι σωστές πρακτικές με παραθυράκι της α ή της β νομοθεσίας!
- *Χρίστος Τσίγκης
ενεργός δημότης Στροβόλου
(πρώην υποψήφιος δήμαρχος και
πρώην δημ. σύμβουλος Στροβόλου)
