Ένα συγκροτημένο και δομημένο πρόγραμμα έργων υποδομής που καλύπτει όλους τους τομείς της δημόσιας δραστηριότητας στις ορεινές περιοχές εξήγγειλε το Υπουργείο Εσωτερικών.
Ένα πρόγραμμα το οποίο αναμένεται να επιφέρει αλλαγές τόσο στον χώρο της υγείας, της παιδείας, της κοινωνικής πρόνοιας, τις μεταφορές, τον τουρισμό, την γεωργία, το περιβάλλον, την ασφάλεια και την πυρόσβεση, όσο και στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων.
Τα συγκεκριμένα έργα υποδομής, υποστηρίζονται από αριθμό σχεδίων στήριξης και ενίσχυσης που εκπονήθηκαν από διάφορα Υπουργεία, ενώ πλαισιώνονται από οριζόντιες δράσεις και στρατηγικές, όπως για παράδειγμα η επέκταση της ευρυζωνικότητας στην ύπαιθρο.
Αξίζει να αναφερθεί ότι, η χωροταξική και πολεοδομική μελέτη για τη δήλωση πολιτικής και ορεινής περιοχής Τροόδους καθώς επίσης και το νομοσχέδιο για καθορισμό αλλά και θεσμοθέτηση της ορεινότητας, βρίσκεται σε διαδικασία εκπόνησης, έτσι ώστε η όλη προσπάθεια να καλύπτεται από ενδεδειγμένο Νομοθετικό πλαίσιο.
«Μέσα σε μια δύσκολη χρονικά συγκυρία λόγω της πανδημίας, η κυβέρνηση αποδεικνύει με συνέπεια έργων και όχι λόγων, την αποφασιστικότητα της για την ολιστική αντιμετώπιση των διαχρονικών προβλημάτων των ορεινών μας περιοχών», υπογράμμισε ο Υπουργός Εσωτερικών, Νίκος Νουρής.
Υπενθυμίζεται ότι, στις 17 Φεβρουαρίου η Κυβέρνηση είχε εξαγγείλει στεγαστικά σχέδια και μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας στην ύπαιθρο, με ιδιαίτερη αναφορά στις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές και έχοντας στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τους τον άνθρωπο και τον τόπο μας.
Σε συνέχεια λοιπόν, εκείνων των εξαγγελιών και σε συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων υπουργείων αλλά και του Επιτρόπου Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων, Κώστα Χαμπιαούρη, το Υπουργείο εσωτερικών ανακοίνωσε αριθμό έργων υποδομής και υπηρεσιών, ώστε η προσπάθεια για αντιμετώπιση της αστυφιλίας, ενθάρρυνσης των νέων ιδιαίτερα συνανθρώπων μας για διαμονή στην ύπαιθρο και τις ορεινές περιοχές, αλλά και βελτίωσης της ποιότητας ζωής των μονίμων κατοίκων να ενισχυθούν στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
«Ακολουθώντας πιστά τους όρους εντολής και το όραμα της Εθνικής Στρατηγικής για Ανάπτυξη των Ορεινών Κοινοτήτων, από την 1η του Μάρτη δημιουργούμε ευκαιρίες. Η νέα στεγαστική πολιτική δεν ανήκει πλέον στην σφαίρα της εξαγγελίας αλλά είναι γεγονός. Με γενναιόδωρες παροχές δίνουμε δυνατότητες απόκτησης ιδιόκτητης κατοικίας σε 386 κοινότητες και από την 1η Απριλίου θέσαμε σε εφαρμογή και το επιδοματικό σχέδιο για τους κατοίκους ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών», σημείωσε ο Υπ. Εσωτερικών.
Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε, ο κ. Νουρής υλοποιούνται 83 έργα, 59 εντός της τρέχουσας χρονιάς ενώ 24 έχουν ήδη ολοκληρωθεί, για να στηρίξουν τις 113 Κοινότητες του Τροόδους. Προστίθεται ότι, στη συνέχεια η κυβερνητική πολιτική για την ύπαιθρο θα επεκταθεί σταδιακά σε όλες τις ορεινές Κοινότητες της Κύπρου με μελέτες που αρχίζουν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Οι στόχοι του Υπουργείου:
- H δημιουργία μιας νέας ορεινής οικονομίας.
- H αναζωογόνηση και ανάπτυξη των ορεινών κοινοτήτων ώστε να αναστρέψουμε την εικόνα εγκατάλειψης τους.
- Η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων.
- Η δημιουργία προοπτικών συγκράτησης του υπάρχοντος πληθυσμού, αλλά και προσέλκυσης νέων κατοίκων και νέων ανθρώπων, επενδυτών και επισκεπτών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνολική δαπάνη για το πόγραμμα του Υπουργείου, το οποίο όπως αναφέραμε αφορά και τις 113 Κοινότητες του Τροόδους ανέρχεται στα 237 εκατομμύρια ευρώ.
Από αυτά τα 83 έργα, τα 24 με κόστος €8εκ έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Άλλα 49 έργα με δαπάνη €65εκ είναι ήδη σε διαδικασία υλοποίησης, ενώ 10 ακόμα έργα με κόστος €164εκ προκηρύσσονται εντός του τρέχοντος έτους.
Συγκεκριμένα τα έργα αφορούν:
➢ 8 έργα κόστους €197εκ αφορούν τη βελτίωση της προσβασιμότητας και του κύριου οδικού δικτύου.
– Ενδεικτικά αναφέρονται, ο δρόμος Λεμεσού-Πολεμιδιών-Παλώδιας- Άλασσας-Σαϊττά,
– Ο Παρακαμπτήριος Δρόμος Πελενδρίου,
– Ο Αυτοκινητόδρομος Αστρομερίτη – Ευρύχου,
– Ο Αυτοκινητόδρομος Λευκωσίας – Παλαιχωρίου,
– Η βελτίωση του δρόμου Φτερικουδίου – Άλωνας – Πολύστυπου – Χανδριών
➢ Άλλα 28 έργα υποδομής συνολικού κόστους €14,4εκ προωθούνται ή έχουν ήδη ολοκληρωθεί για την αναζωογόνηση Κοινοτήτων, όπως,
– ο Πολυθεματικός Χώρος Εκπαίδευσης και Ψυχαγωγίας στον Αγρό,
– το Κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Κοιλανίου,
– η Αποκατάσταση του Νερόμυλου στη Πλατανιστάσα,
– η Κατασκευή του Πολυδύναμου Κέντρου στον Ασκά,
– το Αστεροπαρατηρητήριο του Τροόδους,
– η Ανάπλαση και ο εξωραϊσμός του πυρήνα στην Κοράκου,
– η Λιθόστρωση του κεντρικού δρόμου στο Γούρρι,
– η Ανακαίνιση του κοινοτικού κτιρίου για δημιουργία κοινοτικού ιατρείου στον Καλοπαναγιώτη.
Με πρόσθετη δαπάνη €13 εκ. προωθείται και σειρά έργων που καλύπτουν τον χώρο της υγείας, της παιδείας αλλά και της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών.
Πιο συγκεκριμένα:
➢ Στο Νοσοκομείο Τροόδους δημιουργείται πνευμονολογική/ φυματιολογική κλινική, αναβαθμίζεται το Τμήμα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών, αλλά και οι Υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας
➢ Επεκτείνεται η λειτουργία του στόλου των Ασθενοφόρων ώστε να καλύπτουν την Ευρύχου, τον Κάμπο, τον Μονιάτη και τον Πεδουλάλα,
Στο χώρο της κοινωνικής προσφοράς,
➢ Δημιουργείται βρεφοπαιδοκομικούς σταθμούς στις κοινότητες Καλοπαναγιώτη, Πάχνας, Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου, Παλαιχωρίου,
➢ Λειτουργεί Δίκτυο Ανοικτών Οικομουσείων για την ανάδειξη περιοχών με ήπια περιβαλλοντική ιστορικότητα, ενώ στα έργα για την παιδεία εντάσσονται,
➢ Η δημιουργία προαιρετικών ολοήμερων δημοτικών σχολείων και νηπιαγωγείων,
➢ Η σύσταση Ιδρύματος Πολιτισμού για τη περιοχή Τροόδους και
➢ Η Λειτουργία Θερινών Σχολείων.
Ιδιαίτερη είναι η έγνοια του Υπουργείου για την προστασία του περιβάλλοντος και την άρδευση για τα οποία διαθέτει €9εκ.
Πιο συγκεκριμένα:
➢ Επεκτείνεται το αρδευτικό έργο στη Σολιά εκσυγχρονίζοντας τα συστήματα και τις υποδομές των Ορεινών Κοινοτήτων Τροόδους,
➢ Εφαρμόζεται το σύστημα διαλογής στην πηγή,
➢ Υλοποιούνται μέτρα διαχείρισης της βλάστησης στο Κρατικό Δάσος Τροόδους,
➢ Επεκτείνονται και αναβαθμίζονται οι υφιστάμενους σταθμοί επεξεργασίας λυμάτων στον Άγιο Ιωάννη Πιτσιλιάς, στο Απλίκι και στον Ασκά
➢ Αναβαθμίζονται οι κατασκηνωτικοί & εκδρομικοί χώροι στις ορεινές περιοχές.
➢ Επενδύσεις σε έργα υποδομής για την ενεργειακή και μορφολογική αναβάθμιση όψεων και στεγών όπως και στην εγκατάσταση αυτόνομων φωτοβολταϊκών συστημάτων σε κτήρια τοπικών αρχών, σε χώρους στάθμευσης και δημόσιους χώρους για τα οποία διαθέτουμε €3,2εκ.
➢ Για την αναβάθμιση των πυροσβεστικών και αστυνομικών σταθμών διατίθενται πιστώσεις ύψους €500.000 και αφορούν,
– Προσθήκες και μετατροπές στους Αστυνομικούς Σταθμούς Κακοπετριάς, Πλατρών, Κάμπου, αλλά και ενίσχυση της αστυνόμευσης στην Κοιλάδα της Μαραθάσας,
– Θα συντηρηθεί επίσης και θα αναβαθμιστεί ο Πυροσβεστικός Σταθμός της Πάχνας και θα δημιουργηθεί υποσταθμός της Πυροσβεστικής στις Κυβίδες.
Στήριξη έργων με χορηγίες
Αξίζει να αναφερθεί ότι τα έργα αυτά υποστηρίζονται από σχέδια χορηγιών διαφόρων Υπουργείων για στήριξη τόσο του ανθρώπινου δυναμικού όσο και της επιχειρηματικότητας στις ορεινές μας περιοχές. Η δαπάνη για το σύνολο των σχεδίων αυτών θα ανέλθει στα €33εκ.
Πιο συγκεκριμένα το Υπουργείο Εσωτερικών έχει ήδη προκηρύξει τα στεγαστικά Σχέδια για απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας. Με το σχέδιο των Ορεινών, Ακριτικών και Μειονεκτικών περιοχών καλύπτουμε 258 κοινότητες και άλλες 128 με το Σχέδιο συγκεκριμένων Κοινοτήτων.
Οι πρώτες αντιδράσεις και η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τα νέα στεγαστικά σχέδια είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικές και ήδη μέσα στις πρώτες δύο βδομάδες από την προκήρυξη έχουν ληφθεί 37 αιτήσεις.
Άρχισε η υποβολή αιτήσεων για το επιδοματικό σχέδιο με το οποίο παραχωρείται σε 105 Κοινότητες ελάχιστο ετήσιο επίδομα €400 στους μόνιμα διαμένοντες σε αυτές και καλύπτονται όσες είναι σε απόσταση τουλάχιστον 40 χιλ. από αστικό κέντρο, με το επίδομα να αυξάνεται κλιμακωτά αναλόγως της απόστασης, φτάνοντας μέχρι και τα €600.
Στους επίσης μόνιμα διαμένοντες κατοίκους των 110 ορεινών κοινοτήτων με υψόμετρο μεγαλύτερο των 600μ., παραχωρείται επίδομα στήριξης για το οποίο επίσης ήδη άρχισαν να υποβάλλονται οι αιτήσεις.
Την ίδια ώρα το Υπουργείο Γεωργίας εφαρμόζει επενδυτικό σχέδιο για στήριξη του γεωργικού & κτηνοτροφικού τομέα, ενώ το Υπουργείο Ενέργειας εφαρμόζει το Σχέδιο Ενίσχυσης Ανταγωνιστικότητας Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων.
Σχέδιο ενίσχυσης του εγχώριου Τουρισμού θέτει σε εφαρμογή και το Υφυπουργείο Τουρισμού.
Σειρά δράσεων για εποπτεία
Πέραν όμως των όσων έχω αναφέρει με πρόσθετο προϋπολογισμό €38 εκ, υλοποιούνται και μια σειρά από εξαιρετικά σημαντικές οριζόντιες δράσεις και πολιτικές οι οποίες σκοπό έχουν την εποπτεία και επέκταση της εφαρμογής των πολιτικών της Εθνικής Στρατηγικής όπως,
➢ Η επέκταση της στρατηγικής ανάπτυξης ορεινών Κοινοτήτων σε όλες τις ορεινές περιοχές, Λάρνακας, Πάφου και Λεμεσού από το Γραφείο του Επιτρόπου Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων
➢ Οι στοχευμένες δράσεις του Υφυπουργείου Τουρισμού για Ενίσχυση της τουριστικής ανάπτυξης του Τροόδους
➢ Η παραχώρηση χρηματοδότησης για έρευνα & καινοτομία σε ορεινές περιοχές μέσω του προγράμματος RESTART
➢ Η προώθηση εφαρμογής της ευρυζωνικότητας
➢ Η εκπόνηση σχεδίων επισκεψιμότητας στα εργαστήρια χειροτεχνίας αλλά και
➢ η βελτίωση της ποιότητας του οδικού φωτισμού με την εγκατάσταση λαμπτήρων LED
«Κανένα έργο και καμία οριζόντια δράση και πολιτική δεν μπορεί να σταθεί σε βάθος χρόνου εάν δεν υποστηρίζεται από σωστά δομημένες πολιτικές και Νομοθεσίες. Είναι γι ́αυτό τον λόγο που η κυβέρνηση πέραν αυτών των έργων και δράσεων προχωρεί με την εκπόνηση της χωροταξικής πολεοδομικής μελέτης για τη δήλωση πολιτικής Τροόδους», όπως διευκρίνισε ο κ. Νουρής.
«Μιας δήλωσης πολιτικής που θα προδιαγράφει τις αρχές που θα διέπουν τη ρύθμιση και τον έλεγχο της ανάπτυξης, και που θα καθορίζει τις εξειδικευμένες πολιτικές κατά θεματική ενότητα ώστε να τερματιστεί κάθε μορφή αταξίας», πρόσθεσε στη συνέχεια ενώ παράλληλα εξήγησε ότι τα σχετικά νομοσχέδια ετοιμάζονται, και τα οποία μεταξύ άλλων πέραν της θέσπισης της αρχής της ορεινότητας θα εισάγουν καινοτόμες, πρωτοποριακές και αναπτυξιακές ιδέες για τον τόπο μας, όπως το πολυλειτουργικό επισκέψιμο αγρόκτημα, αλλά και την καθιέρωση και αναγνώριση της οικοτεχνίας.
Ο Επίτροπος Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων κ. Κώστα Χαμπιαούρης ανέφερε τις σημαντικότερες οριζόντιες πολιτικές που βρίσκονται σε εξέλιξη που είναι:
- Η ετοιμασία Νομοσχεδίων:
o Για την αναγνώριση της Οικοτεχνίας που βρίσκεται στο τελικό στάδιο, με το οποίο θα αναγνωρίζεται η παρασκευή προϊόντων από την αγροτική οικογένεια, τα οποία θα είναι αποτέλεσμα μεταποίησης μικρής κλίμακας αγροτικών προϊόντων, αποκλειστικά ιδίας παραγωγής
o Για τη λειτουργία του Πολυλειτουργικού – Επισκέψιμου Αγροκτήματος. Πρόκειται για τον προσδιορισμό ειδικών όρων και προδιαγραφών ανάπτυξης και λειτουργίας πολυλειτουργικών-επισκέψιμων αγροκτημάτων προκειμένου:
α) να ενισχυθεί η αγροτική δραστηριότητα,
β) να προαχθούν εναλλακτικές μορφές αγροτικής δραστηριότητας,
γ) να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας
δ) να αναπτυχθούν δίκτυα συνεργασίας με τον τουρισμό και τις ειδικές εναλλακτικές μορφές τουρισμού
- η Αυθεντική διαδρομή εμπειριών του Υφυπουργείου Τουρισμού και οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού.
Την ίδια στιγμή, μέσα από ένα σύνολο εν εξελίξει δράσεων, στόχος είναι η ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων μέσα από την αναβάθμιση των υφιστάμενων και τη δημιουργία νέων υποδομών, σε όλους τους τομείς:
- Στον τομέα της εκπαίδευσης.
Εκτός των προαναφερθέντων, σημειώνουμε τη δημιουργία δύο νέων Κρατικών Ινστιτούτων Επιμόρφωσης σε Τριμίκλινη και Παλαιχώρι (από τη σχολική χρονιά 2021-2022), τη δημιουργία Κέντρων Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής, αλλά και την προσέλκυση ντόπιων και ξένων Πανεπιστημίων στις ορεινές κοινότητες. Ήδη ολοκληρώθηκε το Πανεπιστημιακό Αγρόκτημα του ΤΕΠΑΚ στη Λόφου, ενώ είναι σε εξέλιξη η αξιοποίηση κτηριακών εγκαταστάσεων στον Άγιο Ιωάννη Πιτσιλιάς από το Τμήμα Καλών Τεχνών του ΤΕΠΑΚ.
- Στον τομέα των δομών φροντίδας ηλικιωμένων αλλά και της ενίσχυσης των δομών 24ωρης φροντίδας, σημειώνουμε την ολοκλήρωση και λειτουργία του Περιφερειακού Κέντρου Υποστήριξης Ηλικιωμένων στο Φοινί.
- Αναφέρεται επίσης, στο πλαίσιο των δομών κοινωνικής φροντίδας:
o Την εξασφάλιση Κοινωνικών Λειτουργών στα Συμπλέγματα Κοινοτήτων Σολέας, Πιτσιλιάς Λευκωσίας και Ορεινών Θερέτρων
o Τη δημιουργία Κοινοτικών Φυσιοθεραπευτηρίων, όπως για παράδειγμα στον Άγιο Θεόδωρο Πιτσιλιάς που ήδη λειτουργεί με εξαιρετική επιτυχία
o Τη δημιουργία εκδρομικού χώρου για ΑμεΑ στον Λουβαρά.
- Στον τομέα του Πολιτισμού, εκτός από το σημαντικό έργο που αναμένεται πολύ σύντομα να πάρει σάρκα και οστά, το Ίδρυμα Πολιτισμού Τροόδους που θα στεγάζεται στον Αμίαντο, μια σειρά άλλων έργων βρίσκονται σε εξέλιξη, όπως:
o Η συντήρηση και ανάδειξη γεφυριών του Τροόδους που είναι κηρυγμένα σε Αρχαία Μνημεία Α΄ Πίνακα
o Η διασύνδεση των Μνημείων UNESCO με το κεντρικό σύστημα ασφάλειας της Αστυνομίας
o Η δημιουργία θεματικών μουσείων, σε πρώτη φάση, στην Πάχνα, στον Άγιο Αμβρόσιο και στο Κοιλάνι
o Η δημιουργία εργαστηρίου υφαντικής στο Γούρρι
o Η ολοκλήρωση της ψηφιακής εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα που αφορά στην προβολή και προώθηση των πολιτιστικών εκδηλώσεων και άλλων δράσεων των ορεινών κοινοτήτων.
- Στον τομέα των υποδομών, μεταξύ άλλων, βρίσκεται σε εξέλιξη η βελτίωση υποδομών σε στάσεις λεωφορείων σε όλες τις ορεινές κοινότητες, ως μέτρο ενθάρρυνσης και διευκόλυνσης της χρήσης των δημόσιων συγκοινωνιών.
- Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προώθηση και ανάπτυξη του Τροόδους σε κέντρο άθλησης, άσκησης, υγείας και ποιότητας ζωής, με πολυεπίπεδες δράσεις κι έργα, σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Τουρισμού, τον ΚΟΑ, την ΚΟΕΑΣ, τους Ολύμπιανς, την Κυπριακή Ομοσπονδία Πετοσφαίρισης και άλλα οργανωμένα σύνολα.
- Μία σειρά άλλων δράσεων είναι σε εξέλιξη, σε συνεργασία με διάφορους φορείς.
o Με την Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου και το Κοινοτικό Συμβούλιο Ευρύχου, ιδρύουμε το πρώτο Εκπαιδευτικό Κέντρο για τα Ραδιοτηλεοπτικά Μέσα για μαθητές και το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει το Φθινόπωρο του 2021, στην Ευρύχου
o Με τη Cyta, εγκαινιάζεται τη Δευτέρα, στις 5 Απριλίου, την κινητή μονάδα της Cyta με στόχο την εξυπηρέτηση των κατοίκων των ορεινών κοινοτήτων
o Με την Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Λεμεσού είναι σε εξέλιξη η δημιουργία Δικτύου τουριστικών και πολιτιστικών διαδρομών Κουμανδαροχωρίων.
Εκτός αυτών, αναφέρουμε ότι το Γραφείο του Επιτρόπου:
- Αποτελεί τον οριζόντιο κυβερνητικό μηχανισμό συντονισμού των προωθούμενων δράσεων, έργων και πολιτικών για ανάπτυξη των ορεινών κοινοτήτων της Κύπρου.
- Έχει την ευθύνη εκπόνησης και παρακολούθησης της επέκτασης της Εθνικής Στρατηγικής Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων στις Επαρχίες Πάφου και Λάρνακας και των λοιπών περιοχών της Επαρχίας Λεμεσού.
- Στο πλαίσιο στήριξης κι ενημέρωσης των αρχών της τοπικής αυτοδιοίκησης και του τοπικού ενδογενούς δυναμικού, πραγματοποιεί σειρά επισκέψεων σε ορεινές κοινότητες, ενώ παράλληλα στηρίζει, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, κατοίκους των ορεινών περιοχών, κοινοτάρχες, οργανωμένα σύνολα, ομάδες πολιτών ή μεμονωμένες περιπτώσεις.