Κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου τιμούμε και γιορτάζουμε τον ξεσηκωμό του υποδουλωμένου Ελληνισμού κατά των Οθωμανών, για ελευθερία και αυτοδιάθεση. Φέτος συμπληρώνονται 200 ολόκληρα χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, από την αφετηρία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας.
Ιστορικά γεγονότα
Η Αφύπνιση της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων ξεκίνησε από την υστεροβυζαντινή περίοδο (13ος – 15ος αιώνας), αλλά το Ελληνικό Εθνικό Κίνημα που οδήγησε στην Επανάσταση έχει τις ρίζες του στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, την περίοδο δηλαδή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Η παιδεία που τα χρόνια εκείνα άρχισε να ανθίζει στον Ελληνικό κόσμο, οδήγησε στην δημιουργία και διάδοση της ιδέας ότι το Ελληνικό Έθνος έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα και δικαιούται την ανεξαρτησία του.
Μέσα σε αυτό το ιδεολογικό και πολιτικό κλίμα, δημιουργήθηκε η Φιλική Εταιρεία, μια μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό, από τρεις Έλληνες εμπόρους, με σκοπό την προετοιμασία μιας Ελληνικής Επανάστασης.
Παρόλο που αρχικά οι κινήσεις τις Φιλικής Εταιρίας αποτύγχαναν, τον Φεβρουάριο του 1821 ο αρχηγός της Εταιρείας, Αλέξανδρος Υψηλάντης, εισέβαλε στη Μολδοβλαχία, ενώ τον επόμενο μήνα οι Φιλικοί δημιούργησαν επαναστατικές εστίες από τη Μακεδονία ως την Κρήτη. Οι επαναστάτες αφορίστηκαν από τη σύνοδο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, αλλά οι οθωμανικές αρχές προχώρησαν σε σφαγές αμάχων και εκτελέσεις προυχόντων, ανάμεσα τους και ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’. Η εκστρατεία του Υψηλάντη απέτυχε και σε μικρό χρονικό διάστημα τα οθωμανικά στρατεύματα κατάφερα να «σβήσουν» σχεδόν όλες της επαναστατικές εστίες της Ηπειρωτικής Ελλάδας, αλλά οι επαναστάτες κατάφεραν να υπερισχύσουν στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και σε πολλά νησιά του Αιγαίου.
Στις 17 Μαρτίου του 1821 οι Μανιάτες οπλαρχηγοί συνεννοήθηκαν να κινηθούν ενωμένοι κατά των Τούρκων. Στις 21 Μαρτίου άρχισε η πολιορκία των Καλαβρύτων από τον Σωτήρη Χαραλάμπη και τους Πετμεζαίους, η οποία έληξε νικηφόρα μετά από πέντε ημέρες. Στις 23 Μαρτίου, οι Μανιάτες με αρχηγό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και συνεπίκουρο τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη κατέλαβαν την Καλαμάτα και με διακήρυξη τους έκαναν γνωστό στη Διεθνή Κοινότητα τον ξεσηκωμό των Ελλήνων. Την ίδια ημέρα, οι άνδρες του Αντρέα Λόντου έθεσαν υπό τον έλεγχό τους τη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο), ενώ στην Πάτρα επικρατούσε επαναστατικός αναβρασμός. Ο Σερραίος Εμμανουήλ Παππάς από την άλλη, αναχώρησε από την Κωνσταντινούπολη με προορισμό το Άγιο Όρος προκειμένου να ξεκινήσει την Επανάσταση στη Μακεδονία.
Τα δύο επόμενα χρόνια, οι Έλληνες εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία των Οθωμανών να επικεντρωθούν ουσιαστικά στην επανάσταση, λόγω των πολλών μετώπων που είχαν ανοικτά, νίκησαν τον στρατό που έστειλε ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ εναντίον τους, οργανώθηκαν πολιτικά και συνέστησαν προσωρινή κεντρική διοίκηση. Το 1826, η πτώση του Μεσολογγίου, σε συνδυασμό με το κίνημα του Φιλελληνισμού, άλλαξαν ριζικά την στάση των Ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες αρχικά είχαν δυσαρεστηθεί με το ξέσπασμα της επανάστασης. Η διπλωματική ανάμιξη της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και η ένοπλη παρέμβαση τους στη ναυμαχία του Ναυαρίνου, τη Γαλλική εκστρατεία του Μοριά και το Ρωσοτουρκικό πόλεμο συνέβαλαν καταλυτικά στην επιτυχή έκβαση του αγώνα των Ελλήνων, αναγκάζοντας την Πύλη να αποσύρει τις δυνάμεις της, πρώτα από την Πελοπόννησο και έπειτα από τη Στερεά Ελλάδα.
Ως αποτέλεσμα, το 1827 επιλέχτηκε ως πρώτος Κυβερνήτης της Ελληνικής Πολιτείας ο Ιωάννης Καποδίστριας και από το 1838 η 25η Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, καθιερώθηκε συμβολικά ως η ημέρα έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης, ακόμη και από τις περιοχές που είχαν επαναστατήσει νωρίτερα.